Çok kimseyi zarardan kurtarmak için

Sual: Çok kimseyi zarardan kurtarmak için, bir kimseye zarar yapılabilir mi? Birinin hakkına mani olmak veya haksız mal ele geçirmek için, (Hîle-i bâtıla) yapmak câiz midir?

Cevap: (Mecelle)nin yirmialtıncı [26] maddesinde, (Çok kimseyi zarardan kurtarmak için, bir kimseye zarar yapılabilir) diyor. Gıda maddelerini satanlar, piyasadaki değerin iki misline satarak halka zarar verirlerse, hakim piyasadaki değerine sattırır. Kıtlık zamanında, hükûmet, (İhtikâr) yapanın, yani karaborsacıların yığdığı gıda maddelerini, uygun fiyat ile, aç kalanlara sattırabilir.

Haramı helal ve helali haram yapmak için, yahut birinin hakkına mani olmak veya haksız mal ele geçirmek için, (Hîle-i bâtıla) yapmak câiz değildir. Hanefî ve Şafii mezheplerinde, (Hîle-i şer’ıyye)nin câiz olması, haram bir işi yapmağa izin vermek değildir. Bir hakime, bir dava geldiği zaman, bunda hile olduğunu bilmezse, lâzım gelen hükmü vermesi câiz olur. Hile olduğunu bilerek hüküm verirse günaha girer. İmam-ı a’zam Ebu Hanife “radıyallahü anh”, Müslümanlara böyle hile öğreten müftü hicr olunur dedi.

Abdülganî Nablüsî hazretleri “rahmetullahi teâlâ aleyh”, (Hadîka) kitabının ikiyüzyedinci [207] sahifesinde buyuruyor ki, (Mezheplerin ruhsatlarını, yani kolaylıklarını araştırarak, işini bunlara uygun olarak yapan kimseye (Müleffık) denir. Böyle yapmak câiz değildir. Ahkâm-ı islamiyyeye uymak istemeyenin yapacağı şeydir. İhtiyaçtan dolayı veya zaruret ile, bir işini veya her işini başka mezhebe uyarak yapmak câizdir. Kolaylık için başka mezhebe geçmek, nefse uymak olur. Câiz olmaz. (Tam İlmihal s. 842)

Osman Ünlü hocanın Türkiye Gazetesi'nde bugün yayımlanan makalesi için tıklayınız...