Sual: Hangi hayvanlardan kurban olur, vasıfları nelerdir?
CEVAP
1- Sadece davar, sığır ve deveden kurban olur. Davar denince koyun, keçi; sığır denince de, inek, boğa, manda, dana, düve, tosun anlaşılır.
2- Dişi hayvan da, erkek hayvan da kurban olur. Koyunun erkeği ve beyazı siyahından çok olanı, keçinin dişisi daha sevabdır. Kıymetleri eşitse, koyun, sığırdan daha sevabdır.
3- Yünü kırkılmış koyunu kurban etmek mekruhtur.
4- Davarın 1, sığırın 2, devenin 5 yaşını geçmesi gerekir. 6 ayı geçen kuzu, iriyse kurban olur.
5- Bir gözü görmeyen, topal olup yürüyemeyen, dişlerinin yarısı yok olan, kulağının veya kuyruğunun çoğu olmayan, bir ayağı kesik veya ölmek üzere olan hasta hayvan kurban olmaz.
6- Eti yenen vahşi hayvandan kurban olmaz. Yabani öküz [buffalo], yabani deve [lama] ve yabani koyundan da kurban olmaz. Melez ise, anaya itibar edilir. Mesela yabani bir koçla, evcil bir koyundan meydana gelen yavru kurban edilir. Tersi, yani bir erkek keçi [teke], bir geyikle çiftleşse, meydana gelen yavru, kurban edilmez. Anası evcil ise, yavrusu kurban edilebilir.
7- Husyeleri küçük, gebe, tüyü dökülmüş hayvanı kurban etmek mekruhtur.
8- Burnu veya dili kesik yahut çoğu yok olan hayvan kurban olmaz.
9- Davarda bir, sığırda iki meme kesik ise kurban olmaz, ama yavrusunu emziriyorsa olur.
10- İki kulağı kesik, biri kökten kesik, kuyruğu kesik, bir veya iki kulağı yoksa, kurban olmaz.
11- Diz kapakları gibi bir yeri kemik başına kadar kırılan hayvan kurban olmaz.
12- Kurbanlık tosuna binmek veya onunla çift sürmek mekruhtur.
Sual: Anadan kulağı çok küçük olan hayvan kurban edilir mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Keçi-ceylan melezi hayvan, kurban olur mu?
CEVAP
Kurban olmaz.
Sual: Kuyruksuz koyunu kurban etmek caiz mi?
CEVAP
Kuyruksuz hayvan kurban olmaz. Ancak kuyruklu bulma imkanı yoksa, ikinci bir kavilde kuyruksuz olanı da kurban etmek caizdir.
Sual: Yabani hayvanlardan veya melez olanlardan kurbanlık olur mu?
CEVAP
Yabani koyun, yabani öküz [buffalo] ve yabani deve [lama] gibi hayvanların etini yemek caiz ise de, kurban olmaz. Melezse, mesela yabani bir koçla, ehli bir koyundan meydana gelen yavru kurban edilir. Tersi, yani bir erkek keçi [teke], bir geyikle çiftleşse, meydana gelen yavru, kurban edilmez; çünkü hükümde anneye itibar edilir. Annesi ehli hayvansa, yavrusu kurban edilebilir. (Dürr-ül-muhtar)
İlk defa kurban kesen
Sual: İlk defa kurban kesecek kimsenin, mutlaka koyun kesmesi mi gerekir?
CEVAP
Hayır, öyle bir şey yoktur.
İki yaşındaki dana
Sual: 14 Kasım 2010 tarihinde doğan bir dana, bu yıl kurban bayramında miladi takvime göre iki yaşını doldurmuş olmuyor. Bu danayı kurban olarak kesmek caiz olur mu?
CEVAP
İki yaşını doldurmayan sığırı kurban etmek caiz olmaz. Ancak dinî işlerde yaşlar miladi yıla göre değil, hicri yıla göre hesap edilir. Hicri yıla göre 23 Ekim’de iki yaşını dolduruyor. Bu Kurban bayramında yani 25 Ekim’de kurban edilmesinde hiç mahzur yoktur.
Kurbanlık hayvanlar
Sual: Doğuştan kulaksız olan hayvan kurban olur mu?
CEVAP
Doğuştan kulaksız veya tek kulaklı olan hayvan kurban olmaz. (Hindiyye)
Kulaklarından biri tamamen kesik olan kurban olmaz. (Bedâyi)
Doğuştan kulağı küçükse, kurban olması caizdir. (İbni Âbidin)
Eğer hayvan bulmakta zorluk olursa, zaruret olunca, doğuştan kulaksız hayvan da kurban etmek caiz olur. Çünkü İmam-ı a’zama göre, doğuştan kulağı veya kuyruğu olmayan hayvanı kurban etmek caizdir. (Redd-ül muhtar)
Hanbelî’de doğuştan kulaksız veya kuyruksuz hayvan da kurban edilir. Bir zaruret, bir ihtiyaç olunca, İmam-ı a'zamın kavline uyularak veya Hanbelî mezhebi taklit edilerek kurban kesilebilir. (El-fıkhü alel mezahibil-erbea)
Boynuzu kırık hayvan
Sual: Boynuzu kırık hayvandan kurban olur mu?
CEVAP
Evet, kurban olur. Boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırılmışsa yani kırık, boynuzun içindeki öze ulaşmışsa, kurban edilmesi caiz değildir. Redd-ül muhtar)
Memesi kesik hayvan
Sual: Memesi kesik hayvan kurban olur mu?
CEVAP
Memeleri kesik veya yavrusu ememeyecek kadar memesi küçük olan hayvan, sütü kesilmiş, yavrularını emziremeyen hayvan kurban olmaz. (İbni Âbidin)
Şâfiî'de doğuştan memesiz olan hayvanı kurban etmek caizdir. (El-fıkhü alel mezahibil-erbea)
Gözü kör hayvan
Sual: Gözleri kör olan hayvan kurban olur mu?
CEVAP
İki veya bir gözü kör olan hayvan kurban olmaz. Hattâ bir gözü sağlam, diğer gözünün çoğu kör olsa yine kurban olmaz. (Redd-ül muhtar)
Dişleri düşmüş hayvan
Sual: Dişlerinin bir kısmı düşmüş olan hayvan kurban olur mu?
CEVAP
Dişlerinin yarısı veya çoğu düşmüş olan hayvan kurban olmaz. (İbni Âbidin)
Dişleri düşmüş, ama otlayıp karnını doyuruyorsa, böyle hayvan kurban olur. (Hindiyye)
Topal hayvan
Sual: Ayağı topal olan hayvan kurban olur mu?
CEVAP
Kesim yerine yürüyemeyecek kadar topal olan hayvan kurban olmaz. (Redd-ül muhtar)
Deli hayvan
Sual: Deli hayvan kurban olur mu?
CEVAP
Yayılmasına mâni olmayacak kadar deli olan ve sürüsünden ayrılmayan hayvan kurban olur. Sürüsünden ayrılan ve otlamayacak kadar deli hayvan kurban olmaz. (Hindiyye)
Kaç yaşındaki hayvan kurban olur?
Sual: Kurbanlık hayvanların yaşları ne kadar olmalıdır?
CEVAP
Davarın bir yaşını, sığırın iki, devenin beş yaşını geçmiş olanı kurban olur. Yalnız altı ayı geçmiş koyun iri, semizse, kurban olması caiz olur. Yaş, hicri yıla göre hesap edilir. (Durer ve Gurer)
Davar: Koyun, kuzu, şişek, koç, keçi, oğlak, çebiş, teke gibi hayvanların ortak adıdır.
Sığır: Öküz, boğa, inek, tosun, düve, dana, manda gibi hayvanların ortak adıdır.
Hünsa hayvan
Sual: Erkek veya dişi olduğu tespit edilemeyen hayvan kurban olur mu?
CEVAP
Hünsa yani cinsiyeti belli olmayan hayvanlar da kurban olmaz. (İbni Âbidin)
Doğuştan tenasül organı olmayan hayvan kurban olmaz. Şâfiî'de ise caizdir. (El-fıkhü alel mezahibil-erbea)
Zayıf hayvan
Sual: Zayıf hayvan kurban olur mu?
CEVAP
Çok zayıf olan hayvan kurban olmaz. (Redd-ül muhtar)
Hasta hayvan
Sual: Hasta hayvan kurban olur mu?
CEVAP
Hastalığı açık olan hayvan kurban olmaz. (Redd-ül muhtar)
Kuyruksuz hayvan kurban olur mu?
Sual: Bizim buralarda kuzuların kuyruklarını kesiyorlar. Kuynuklu koyun bulmak imkânsızdır. Kuyruksuz hayvan kurban olur mu?
CEVAP
Kuyruksuz veya kuyruğunun yarıdan fazlası kesik olan hayvan, kurban olmadığı gibi, doğuştan kuyruğu olmayan da kurban olmaz. Eğer koyunun kuyruğu doğuştan kuş kuyruğu gibi küçük olursa, caizdir. (İbni Âbidin)
Kuyruklu hayvan bulma imkânı yoksa, yani zaruret varsa, Şâfiî mezhebi taklit edilerek kuyruksuz olanı da kurban etmek caiz olur.
Şâfiî'de doğuştan kuyruksuz olan hayvanı kurban etmek caizdir. (El-fıkhü alel mezahibil-erbea)
Kurban olmaya mâni kusurlar
Sual: Bir hayvandaki hangi kusurlar kurban olmaya mâni olur?
CEVAP
Bir gözü görmeyen, topal olup yürüyemeyen, dişlerinin yarısı yok olan, gözünün, kulağının veya kuyruğunun çoğu, ön veya arka bir ayağı kesilmiş olan, çok zayıf olan hayvan kurban olmaz. (Seadet-i Ebediyye)
Kulağının, kuyruğunun, gözünün azı arızalı olan kurban olur. Çoğu arızalıysa kurban olmaz. (Hindiyye)
Sual: Zayıf veya gözleri görmeyen bir hayvanı, kurban olarak kesmek uygun olur mu?
Cevap: Fıkıh kitaplarında; “Bir gözü görmeyen, topal olup yürüyemeyen, dişlerinin yarısı yok olan, gözünün, kulağının veya kuyruğunun çoğu, ön veya arka bir ayağı kesilmiş olan, çok zayıf olan hayvan kurban olmaz” denmektedir. Boynuzu kırık veya boynuzsuz, uyuz, burulmuş olan hayvanı kurban etmek caizdir.
Sual: Kurbanlık hayvanların erkeğini mi yoksa dişisini mi kesmek daha çok sevaptır?
Cevap: Dişi hayvan da, erkek de kurban edilebilir. Koyunun erkeği ve beyazı siyahından çok olanı, keçinin dişisi daha sevaptır. Kıymetleri müsavi, eşit ise, koyun kesmek, sığır kesmekten daha sevaptır.
Sual: Kurbanlık hayvanların, kurban edilebilmeleri için kaç yaşında olmaları gerekir?
Cevap: Koyunun, keçinin bir yaşını, sığırın iki, devenin beş yaşını geçmiş olması lazımdır. Altı ayı geçmiş yalnız koyun iri, semiz ise, caiz olur.