Kâr zarar ortaklığı

Sual: Finans kurumlarına kâr ve zarara ortak olmak üzere para yatırılıyor. Yatırılan paranın nereye sarf edildiğini bilmek ve demirbaş malzemeye de ortak olmak gerekir mi?
CEVAP
Gerekmez. Şirketin yalnız kâr ve zararına ortak olmak için para yatırmak caizdir. Yatırılan paranın nereye sarf edildiğini bilmek gerekmez. Böyle iştirak etmek mudarebe şirketi olur.

Mudarebe şirketinde, ortakların bir kısmı sermaye verir, bir kısmı da iş yapar. Kâr, önceden sözleşilen oranda paylaşılır. Mesela, (Sermaye verenlere kârın % 45'i, iş yapanlara % 55'i verilir) denmişse ve şirket de o yıl 100 bin lira kâr etmişse, 45 bini sermaye verenler, 55 bini de iş yapanlar alır. Sermaye, iş yapanlara emanettir. (Mecelle şerhi)

Sual: Finans kurumları yaklaşık bankalar kadar kâr veriyor. Bu kurumlar hiç zarar etmiyor mu? Niye hep yüksek kâr veriyorlar? Bir finans kurumu zarar etse, müşterisine kâr etmiş gibi, fazla para verse günah olmaz mı?
CEVAP
Finans kurumu, % 60 kâr etse, müşterisine % 70 verse günah olmaz. Herkes dilediği kimseye, dilediği kadar hediye verebilir. Bir finans kurumu, % 60 kâr etse, müşteriye % 59 verse günah olur, kul hakkı geçer. Yani aşağı veremez; fakat daha yüksek kâr verebilir.

Bir kimse, parasını onda bir hisse olarak kâr ve zarara ortak olmak üzere bir bakkala veya bir eczacıya verse, kârın onda birini almak, zararın onda birini vermek gerekir. Finans kurumları da böyledir. Banka zarar etse de verir. Fakat finans kurumları zarar edince, (Zarar ettik. Kâr vermiyoruz) diyebilir. Zarar etmedikleri için demiyorlardır. Zarar ettikleri halde, bankaların verdiği kadar, bir kâr verse, yine caiz olur. Herkes, istediğine istediği kadar hediye verebilir.

Sual: Bir de şöyle bir sorun var: Paralarını bu şekilde yatıranlar şirket kâr edince güzel güzel paralarını alıyorlar fakat şirket zarar edince kıyameti koparıyorlar. Böyle yapanlar sadece kâra ortak olduklarını mı düşünüyorlar ve bu niyetle para yatırıyorlar?
CEVAP
Dinimizde bazı şeyler niyete bağlı bazıları da söze bağlıdır. Alışverişte ise söze bakılır. Şirket zarar edince feryat edilmez. Çünkü kâr ve zarar ortaklığı bu, bunu baştan kabul ediyorlar.

Sual: Paramı kâr ve zarara ortak olmak üzere eczacıya verdim. 1/5 hissesi benim. Kârın 1/5 ni almak, zararın 1/5 ni vermek caiz mi?
CEVAP
Evet.