İslamiyet’i öğrenmenin iki yolu

Hikmet ehli zatlar buyuruyor ki:
İslamiyet iki yolla öğrenilir. Birincisi, kitap okuyarak, konuşarak, anlatarak... İkincisi susarak. Bu ikinci öğrenme yolu çok önemlidir. Buna sohbet denir. Sohbet bir arada bulunmak demektir. Konuşmak şart değildir. Eshab-ı kiramın, bu kadar kıymetli ve bütün evliya zatlardan üstün olmalarının sebebi, Peygamberimizin sohbetine kavuşmalarındandır. O bir an görmek, Resulullah'ı görmeden âşık olan Veysel Karani’den daha üstün olmalarına sebep oldu. Veysel Karani hazretlerinde aşk, ilim, her şey tam mevcuttu. Ama görmek nasip olmadı. O görmek veya işitmek şerefine kavuşamayınca, Tâbiînden oldu, yani üstünlük sırasında ikinci oldu.

İmam-ı Rabbânî hazretleri, (Her üstünlük, sohbetin içinde vardır) buyuruyor.

Asli yapı maddemiz olan topraktan meydana geldik. Bütün gıdamız orada olmasına rağmen, hiç konuşmuyor. Üstelik hepimizin ayaklarının altındadır. Hiç kibri yoktur, yani yüksek değildir. Bu tevazu sebebiyle en aziz olmuştur. Tepelere çıktıkça, yükseklik arttıkça, toprak da zararlı olmaya başlıyor, heyelanlara sebep oluyor. Yine bunun gibi, sular hep deniz seviyesine akıyor, hiç yukarıya akan su yoktur. Deniz seviyesine ulaşmayan, yükseklerden akan su, sellere, felaketlere sebep olup zarar getiriyor ve o sudan istifade edilemiyor. Ancak, aynı su, toprak seviyesine indiği, denize veya baraja ulaştığı zaman çok faydalı ve bereketli oluyor. İnsanlar o sudan istifade ediyor. Kanallar açılıyor, su yolları yapılıyor ve bitkiler sulanıyor.

Eğer bir insan, çok kitap okuyup kendi kendini yetiştirmek suretiyle veya bâtın ilminden haberi olmayıp, yalnız zâhirî ilimlerle uğraşan kişilerden ilim tahsil etmek suretiyle ilim sahibi olursa, bu kimsenin felakete gitme ihtimali vardır. Çünkü kibirlenip gururlanabilir. Ama bir mürşid-i kâmilden, bir evliya zattan feyz alarak, onu görerek, işiterek sohbet yoluyla dinini öğrenirse, ondan gidecek ilk sebeb-i felaket, kibir ve gururdur. Demek ki, sohbetin insanlara verdiği iki şey vardır: 1- Sindire sindire, doya doya dînî bilgileri öğrenmek. 2- Kalbin temizlenip, dünya sevgisinden, kibir ve gurur felaketinden kurtulmak…