Başkasının malını izinsiz kullanmak

Sual: Samimi bir arkadaşın malını ondan habersiz kullanmak veya yemek caiz olur mu?
CEVAP
Başkalarının malını izinsiz kullanmak haramdır. Mesela arkadaşının kalemini ondan habersiz alıp, o kalemle bir mektup yazmak haram olur.

Arkadaşın cebindeki veya masasındaki şeker gibi şeylerini yemek de böyle caiz olmaz. Ancak çok samimi olduğu ve yüzde yüz izin vereceğini bildiği bir arkadaşın malını kullanmak veya yemek caizdir. Fakat bugün böyle arkadaş bulmak çok zordur. Bunun için suizanna sebep olacak şeylerden kaçmak gerekir.

Feth-i Musuli hazretleri, bir arkadaşının evine gitti. Arkadaşı evde yoktu. Hizmetçisi vardı. Ondan sandığın anahtarını istedi. Hizmetçi de tanıdığı için anahtarı verdi. Feth-i Musuli hazretleri sandığı açıp ihtiyacı kadar parayı alıp gitti. Arkadaşı bunu duyunca çok sevindi. Hemen hizmetçisini [kölesini] azat etti.

Bu yüksek dereceye varan eski büyükler, paraya ihtiyacı olunca, arkadaşlarına durumu bildirirler. Arkadaşları da (Ne kadar ihtiyacın var?) diye sormaz, cüzdanını çıkarıp verirlerdi. Arkadaşları da, ihtiyaçları kadarını cüzdanından alırlardı. Hatta bazıları, bir arkadaş, kendinden para istese, (Niye bunun ihtiyacını daha önce fark etmedim, niye onu istemeye mecbur ettim) diyerek üzülüp, ağlardı. Sık sık arkadaşına, ihtiyacının olup olmadığını sorarlardı. Zaten arkadaşa (Nasılsın?) demek, (Ne ihtiyacın varsa, söyle, mümkünse çaresine bakayım) demektir. Laf olsun diye nasılsın demek hakiki arkadaşlığa sığmaz.

Başkasının mailini okumak
Sual: Bazı arkadaşların kiminle mailleştiğini, neler yazdığını merak ediyorum. Herhangi bir yolla veya şifresini kırarak başkasının maillerine, bilgisayarındaki diğer yazılara ve özel resimlerine bakmak günah mıdır, kul hakkına girer mi?
CEVAP
Kendisi izin vermişse günah olmaz. İzinsiz bakılırsa büyük günahtır, kul hakkına da girer. Genel izin verilse bile, bilgisayarında özel şeyler olacağı için ihtiyaç kadar bakmalı, başka ne var, ne yok diye araştırmamalı. Dört hadis-i şerif meali şöyledir:
(Arkadaşının yazısına izinsiz bakan, Cehennem ateşine bakmış olur.) [Taberani]

(Arkadaşının mektubuna izinsiz bakan, ateşe bakmış olur.) [Ebu Davud]

(İzinsiz bir evin içine bakan, haram işlemiş olur.) [Ebu Davud, Tirmizi]

(Birinin evine izinsiz bakanın, gözü çıkarılsa yeridir.) [Müslim]

Başkasının özel bilgilerine izinsiz bakmak kul hakkı olduğu gibi, onu bir başkasına göstermek de, söz taşımaya, gıybete girer. Bunlar da haramdır. Bir kimseye mail gönderirken, o mailde, kendi yazdıklarımızdan başka, başkasının yazıları, daha önce verdikleri cevaplar da varsa, gizli [bcc] kısma başkalarının mail adresini yazarak, onlara da gizlice göndermek, o yazıları başkalarına göstermek olur.

Böyle bir şey yapılmışsa tevbe etmeli ve o kimseyle helalleşmelidir.

Sual: İşyerinde bilgi-işlem sorumlusuyum. Başkasının yazısına, bilgisayarına izinsiz bakmak caiz olmadığına göre, benim bakmam da günah olur mu?
CEVAP
İş gereği bir ihtiyaç olmadan bakmak günah olur. İhtiyaç varsa, ihtiyaç kadar bakılabilir.

Özel işte kullanmak
Sual: Özel iş yerinde, iş yerinin işinde kullandığımız bir âleti, yetkilisinden izin almadan, özel işimizde kullanmamız caiz olur mu?
CEVAP
Hiçbir aleti izinsiz kullanmak caiz olmaz. Ancak, iş yerine zararı dokunmayacaksa ve âdet olan bir şey ise, mesela telefonu şarj etmek, iş yerinin elektriğini kullanarak, elektrikli tıraş makinesiyle tıraş olmak, abdest için veya gusül için iş yerinin suyunu kullanmak, bilgisayarında özel mail yazmak gibi şeylere genelde izin veriliyor. Bu bakımdan izinsiz kullanılabilir.