Sual: Araf suresinin 11. âyetinde, Allah, biz yarattık diyor. Birden çok ilah mı vardır?
CEVAP
Bu âyet-i kerimenin meali şöyledir:
(Sizi yarattık, sonra şekil verdik, sonra meleklere, “Âdem’e secde edin” dedik; İblis’ten başka hepsi secde etti, o secde edenlerden olmadı.) [Araf 11]
Buradaki ve diğer âyetlerdeki, yarattık, şekil verdik gibi ifadeler için, başka yaratıcılar da var sanmak yanlıştır. Büyüklüğünü, her şeye malik, hâkim olduğunu bildirmek için, ben yerine biz diyor. Mesela Resulullaha hitaben, (Biz sana Kevseri verdik) buyurdu. Verilen şey, verenin büyüklüğüne göre kıymet ve büyüklük kazanır. Verenin ve verilen şeyin kıymetinin büyüklüğünü bildirmek için, (Biz sana Kur’an-ı azimi verdik) buyuruyor. (Hicr 87)
Türkçe’de bile, bir kişi, (Biz şöyle yaparız, adamın ağzını yırtarız) diyebiliyor. Bunun çoğulla alakası yoktur.
Rablerin rabbi demek
Sual: Mektubat-ı Rabbanide, (Ellerimizi rablerin rabbi olan yüce Allah’a açtık) deniyor. Rabler diye çoğul kullanmak uygun mu?
CEVAP
Bazı kelimelerin birkaç manası olur. Rab kelimesi de böyledir. Rab = Besleyen, yetiştiren, terbiye eden demektir. O zaman yukarıdaki ifade, (Ellerimizi terbiye edenlerin terbiye edeni olan yüce Allah’a açtık) anlamına gelir.
O, rablerin Rabbidir
Sual: İmam-ı Rabbani’nin 260, 287 ve 294. mektuplarında, Allah için, (O, rablerin Rabbidir) ifadesi geçiyor. Rablerin rabbi denince sanki başka rabler olduğu da anlaşılıyor. Buradaki rab ne demektir?
CEVAP
Rab, ilah manasından başka, sahip, malik, hükümdar, efendi manasına geldiği gibi, besleyen, yetiştiren, terbiye eden anlamına da gelir. Yusuf aleyhisselam zindandan çıkan bir arkadaşına, rabbinin yani hükümdarın yanına gidince benim suçsuz olduğumu ona söyle dediği Kur’anı kerimde bildiriliyor. O âyet-i kerimenin meali şöyledir:
(Rabbinin [hükümdarın, efendinin] yanında beni an [ki beni zindandan çıkarsın]!) [Yusuf 42]
Demek ki rab kelimesi sadece ilah anlamında değildir. Rablerin Rabbi demek de, hükümdarların hükümdarı, terbiye edenlerin terbiye edeni gibi manalara gelir. Bunun için terbiye eden, yetiştiren, ders veren erkeğe mürebbi, kadına da mürebbiye denir. Burada rab kelimesi ilah anlamında değildir.
Sual: Allahü teâlâ, Kur’ân-ı kerimin bazı yerlerinde, Ben değil, Biz diyor. Bunun hikmeti nedir?
Cevap: Allahü teâlâ, Kur’ân-ı kerimin çok yerinde kendisini Biz sözü ile bildiriyor. Allahü teâlâ birdir. Kur’ân-ı kerimde kendisinin bir olduğunu bildiriyor. Kur’ân-ı kerimin çok yerinde kendisine Ben demedi. Büyüklüğünü, her şeye malik, hakim olduğunu bildirmek için, Ben yerine, Biz de diyor. Biz dediği yerleri;
“Her şeyin maliki, hakimi olan Ben olarak anlamalıdır.”