Sual: Türbelerde hayvan kesmeyi adamak ve orada mum dikmek hurafe midir?
CEVAP
Bunlar yeni çıkmış değildir. Fıkıh kitaplarımızda hepsi geniş olarak açıklanmıştır:
Bir adağı Allahü teâlâ için adamalı ve türbelerdeki fakirlere vermelidir. (Ya Rabbi! Hastamı iyi edersen, falan Velinin türbesi yanındaki fakirlere şu parayı senin için adak ettim. Sadaka sevabını da bu Velinin ruhuna bağışladım) demelidir. (Redd-ül-muhtar)
İmam-ı Sübki buyuruyor ki: (Resulullah ile tevessül etmek yani ondan şefaat istemek, güzel bir şeydir. Yalnız İbni Teymiyye bunu inkâr etti. Böylece doğru yoldan ayrıldı. Resulullah hakkı için diyerek veya Resulullahın varisi olan Evliya hürmetine Allahü teâlâdan bir şey istemenin caiz olduğunu, Maruf-i Kerhi de bildirmektedir. Herhangi bir müctehidin caiz olur dediği bir şeyi yapana mani olmamalıdır. Bunun için, kabir ziyaret edenlere, Evliyanın mezarlarıyla teberrük edenlere, hastasının iyi olması için veya kaybolan şeyi bulmak için bunlara nezir yapanlara mani olmamalıdır. Adak yaparken, Evliyaya adak demek mecaz olup, türbeye hizmet edenlere adak demektir. Geçmiş Evliyaya dil uzatmak, öldükten sonra da keramet gösterdiklerine inanmamak, ölünce velilikleri biter sanmak ve onların kabirleriyle bereketlenenlere mani olmak haramdır. (Hadika)
Ölmüş bir Veli için nezir eder ve adak ettiği malın ölünün olmasını niyet ederse, bu nezir sahih olmaz. Ölünün olmasını niyet etmezse, nezri sahih olur. Evliya için adak yapan hiç kimse, adak olunan malın ölüye verileceğini düşünmez. Ölünün bir şey almayacağını, bir şey kullanmayacağını, bu malların fakirlere veya türbede hizmet edenlere verileceğini bilmeyen yoktur. (Tuhfe)
Hayvan kesmeyi, Allahü teâlâ için, şartsız olarak adamalıdır. Etleri fakirlere dağıtıp, bunların sevabını bir Veliye, büyük zata hediye etmek caiz olur. Sonra, bu nezrin ve sadakanın ve bu Velinin hürmetine muradın hâsıl olması için dua edilmelidir. Yahut, (Filanca işim olursa, Allah için, mesela Eyyüb’de bir koyun kesip, etlerini Eyyüb Sultan hazretlerinin komşusu olan fakirlere dağıtıp, sevabını Onun ruhuna hediye edeceğim) diye adamalıdır. Böyle şartlı adak hayvanı, murat hâsıl olmadan önce kesilemez. Hayvanı mezarın yanında kesmemelidir. Türbelere bez, iplik bağlamak, mezarlara mum yakmak da, dinimizde yoktur. Bunları Hristiyanlar yapar. Mezara mum yakılmaz. Türbeye hizmet eden, orada ibadet eden fakirlere mum götürülürse, sadaka sevabı olur. Bu sevab ölüye bağışlanır. Ölüye mum lazım değildir. Müminin kabri, Cennet bahçesidir. Nur içindedir. Kâfirinki ise, Cehennem çukurudur. Azap doludur. Mum onu azaptan kurtarmaz. (Seadet-i Ebediyye)
Mum adamak
Sual: Türbelerde veya mescitlerde kullanılmak üzere mum adamakta bir mahzur var mıdır? Türbenin veya mescidin aydınlanması için ampul adamaktan farkı nedir? Bazı kimselerin mum adamayı şirk gibi göstermelerinin sebebi nedir?
CEVAP
Aydınlatmak maksadıyla, mescide veya türbeye mum koymak veya adamakta hiç mahzur yoktur. Aynen ampul koymak veya adamak gibidir. Selefi denilen kimseler türbe adını duyunca, tepeleri atıyor, hemen şirk damgasını basıyorlar. Türbeye veya mescide mum bağışlamayı bid’at olarak görmek Vehhabi propagandasının tesiri altında kalmayı göstermektedir. Eskiden elektrik ampulü yoktu, ışık olarak mum kullanılırdı. Şimdi türbelerin veya mescitlerin aydınlanması için ampul bağışlamanın bir mahzuru yoktur. Ölü için mezarda mum yakmak dinde yoktur. Türbeye mum bağışlamakla, mezarda mum yakmak birbirine karıştırılmamalıdır.
Mezarlara mum yakmak dinimizde yoktur. Ölüye, mum lazım değildir. Türbeye hizmet eden fakirlere aydınlanmaları için mum bağışlamakla, sadaka sevabı hâsıl olur. (Seadet-i Ebediyye)
Görüldüğü gibi aydınlanması için türbeye mum koymakla, mezarlarda mum yakmak farklıdır. Bu inceliği bilmeden, türbedeki mumları görüp, (Bunlar bid’at ve şirktir) demek çok yanlıştır. Günümüzde, mum yerine ampul veya türbenin ihtiyacı olan başka bir şey bağışlanabilir. Aydınlatmak niyetiyle mum da bağışlanabilir. Elektrikler kesilince onu yakarlar.
Türbe ve mum
Sual: Emekli bir asker, (Türbeye mum koymak şirktir) diye şiir yazmış. Mum dikmenin şirkle ne ilgisi var?
CEVAP
Aydınlatmak maksadıyla, mescide veya türbeye mum koymanın hiç mahzuru yoktur. Aynen ampul koymak gibidir. Selefî denilen kimseler türbe adını duyunca, tepeleri atıyor, hemen şirk damgasını basıyorlar. Türbeye veya mescide mum bağışlamayı bid’at olarak görmek Necdî propagandasının tesiri altında kalmayı göstermektedir. Bu şair de demek onların etkisinde kalmış. Eskiden elektrik ampulü yoktu, ışık olarak mum kullanılırdı. Şimdi türbelerin veya mescitlerin aydınlanması için ampul bağışlamanın bir mahzuru yoktur.
Türbeye hizmet eden fakirlere aydınlanmaları için mum bağışlanırsa, sadaka sevabı hâsıl olur. (Seadet-i Ebediyye)
Günümüzde, mum yerine ampul veya türbenin ihtiyacı olan başka bir şey bağışlanabilir. Aydınlatmak niyetiyle mum da bağışlanabilir. Elektrikler kesilince onu yakarlar. Mum yakmanın şirkle ilgisi yoktur.
Mezar üzerine mum yakmak
Sual: Evliya kabirleri üzerine mum yakmak veya o kabirde yatan için adakta bulunmak uygun mudur?
Cevap: Konu ile alakalı olarak Dürr-ül-muhtârda deniyor ki:
“Cahil halk, ölüler için, para, mum ve benzeri şeyler adıyor. Bu suretle, evliyaya yaklaşmak, onlardan faydalanmak istiyorlar. Bu adaklar haramdır ve faydasızdır. Bunları Allahü teâlâ için adamalı ve türbelerdeki fakir Müslümanlara vermelidir.” İbni Âbidîn, bu satırları açıklarken buyuruyor ki:
“Evliyadan birinin mezarına gidip, ‘kaybolan malımı bulur’ veya ‘hastamı iyi eder’ yahut ‘falan işimi görürsen, şu parayı, şu yemekleri senin için vereceğim, sana mum yakacağım’ demek haramdır. Çünkü adak, yalnız Allah için olur. Allahü teâlâdan ayrı olarak bir ölüden bir şey beklemek küfür olur. İmanı giderir. Mezara, türbeye gidip, evliyadan bir şey isteyen, bunlara dua eden kâfir olur. Bunların hürmeti, hatırı için Allahü teâlâdan istemelidir. Ya Rabbi, hastamı iyi edersen, falan velinin türbesi yanındaki fakirlere şu parayı senin için adak ettim, sadaka sevabını da bu velinin ruhuna bağışladım, demelidir. Böyle adakları zenginlerin alması haram olur. Fakirlere sadaka edilmeyen mal, adak olarak kabul olmaz. Mesela, mezar üzerine mum yakmak, minarede kandil yakmak ve camilerde şarkı ve oyun havaları şeklinde mevlit okutmak gibi adaklar kabul olmaz. Bunlar için para vermek ve almak haramdır ve faydasızdır.”
Seyyid Abdülhakim efendi; “Tezveren dede” demenin çok çirkin ve küfre sebep olacağını bildirmiştir.
Sual: Türbelere, mezarlara iplik bağlamak, bez asmak, mum yakmak, Müslümanlıkta var mıdır?
Cevap: Türbelere bez, iplik bağlamak, mezarlara mum yakmak, dinimizde yoktur. Bunları, Hristiyanlar yapar. Mezara mum yakılmaz. Türbeye hizmet eden, orada ibadet eden fakirlere mum götürülürse, sadaka sevabı olur. Bu sevap ölüye bağışlanır. Ölüye, mum lazım değildir. Müminin kabri, Cennet bahçesidir, nur içindedir. Kâfirinki ise, Cehennem çukurudur, azap doludur. Mum onu azaptan kurtarmaz.