Kıble istikameti

Sual: Kıble istikameti nasıl bulunur?

Cevap: İstanbul’un kıble istikameti iki yol ile bulunur: 1- Kıble açısı ile. 2- Kıble saati ile. 1- İstanbul’dan geçen tûl dairesinin istikâmetinden, yani cenup cihetinden Kıble açısı kadar şarkına dönülürse, Kıbleye dönülmüş olur. Pusula (kıble nümâ) ile, cenup cihetini bulup, bundan otuzbir derece şarka dönülürse, İstanbul’da kıbleye dönülmüş olur. Fakat pusulanın ibresi manyetik kutupları göstermektedir. Bunlar ise erd küresinin ekseninin kutupları değildir. Manyetik kutupların yeri de zamanla değişmektedir. Altıyüz sene kadar bir zamanda, hakiki kutuplar etrafında bir devir yapmaktadır. Bir şehirde pusula doğrultusu ile hakiki kutup doğrultusu arasındaki zaviyeye (Sapma açısı) denir. Her yerin sapma açısı başkadır. Şimalden şarka (+) veya garba (–) doğru pusula ibresinin 30° saptığı meskûn mahaller vardır. Bir yerin sapma açısı da, her sene değişmektedir. O hâlde, bir yerde cihet, pusula ile bulunursa, kıble açısına, sapma açısını eklemek veya çıkarmak lâzımdır. İstanbul’un sapma açısı takriben + 3° dir. Bunun için, İstanbul’da pusula ile anlaşılan cenup cihetinden: 28° + 3° = 31° şarka dönünce, kıbleye dönülmüş olur.

Cenup ciheti, kutup yıldızı ile veya saat ile yahut yere çizilen (Nısf-ün-nehâr) hattı ile bulunursa, kıble açısına sapma açısını eklemek lâzım olmaz. İstanbul’da cenuptan 29 derece şarka dönülerek, kıble ciheti bulunur. Bunun için saatimizi masa üzerine koyup, altı sayısı cenuba çevrilir. Yelkovan beş üzerine getirilince, kıbleyi gösterir. (Tam İlmihal s. 171)

Osman Ünlü hocanın Türkiye Gazetesi'nde bugün yayımlanan makalesi için tıklayınız...