Sual: Sekiz senedir Bursa'da yaşıyorum. Bayram tatilinde doğum yerim olan İzmir'e gideceğim. İzmir’de iken namazı seferi olarak mı kılacağım?
CEVAP
Yolda seferi olursunuz. İzmir’de seferi olmazsınız.
Sual: Van’da doğdum, İstanbul’da yeni evlendim, burada kalacağız. Vatan-ı aslim neresi?
CEVAP
Herkesin bir vatan-ı aslisi olur. Evlendiğiniz yer neresi ise, vatan-ı asliniz orasıdır. İleride beyiniz, başka bir yere gider ve temelli orada kalmaya niyet ederse, evlenilen yer vatan-ı asli olmaktan çıkar. Evinizin bulunduğu yer, vatan-ı asliniz değilse, evinize gitmekle mukim olmazsınız, seferi olursunuz.
Sual: Tekirdağ'da üniversitede okuyan, vatan-ı aslisi İstanbul olan ve Maliki mezhebini taklit eden hanefi bir öğrenci; her Pazartesi İstanbul'dan çıkıyor Tekirdağ'a gidiyor. Orada yurtta kalıyor ve Cuma günü Tekirdağ'dan çıkıp, İstanbul'a geliyor. Bu öğrenci Tekirdağ'da iken 4 rekatlık farz namazlarını kaç rekat olarak kılmalı?
CEVAP
Tekirdağ’da ve yollarda iki rekat kılması gerekir. İstanbul vatan-ı aslisi olmasa idi, İstanbul’da da seferi olurdu.
Ev olmayan ada
Sual: Ev bulunmayan bir adaya veya bir dağ başına yiyecek ve içecek götürüp kamp kurularak, yirmi gün çadırda kalınsa mukim olunur mu?
CEVAP
Evet, mukim olunur, çünkü çadır ev sayılır. Çadırsız kalınırsa seferi olur. Çünkü ev olmayan adada, çölde çadırsız kalan kimseler ise, mukim olmaz. (Redd-ül-muhtar)
Sual: Bir yere temelli yerleşmek nasıl olur?
CEVAP
Ben artık doğduğum veya evlendiğim yere gitmeyeceğim, hep İstanbul’da kalacağım demişse, İstanbul vatan-ı aslisi olur. Burası vatan-ı aslisi olunca ana babasının evine de gitse, doğduğu yere de gitse 15 günden az kalınca seferi olur. 15 günden fazla nereye giderse gitsin orada mukim olur.
Sual: İstanbul Anadolu yakasında oturmaktayım. Bazen müşteri ziyareti için İzmit'e gidiyorum (sabah gidip akşam geliyorum) İstanbul-İzmit arası mesafe yaklaşık 100 km. Maliki mezhebini taklit ediyorum. İzmit’te iken veya gidiş dönüş yolunda iken seferi oluyor muyum?
CEVAP
Kilometre, evinizden çıkıp ilk mezarlık, fabrika, kışla gibi belli yerden hesap edilir. Eğer gittiğiniz yer 104 km ise, seferi olursunuz. Daha aşağı ise olunmaz. Seferi olunca çıkıştan itibaren seferi olunur. Yolda da dört rekatlı namazlar iki rekat olarak kılınır. Giriş ve çıkış günleri dahil 6 gün kalan mukim olur, beş gün kalan seferi olur, daha az kalan da seferi olur.
Sual: Doğum yerim İzmir, burada 3 yaşına kadar yaşamışım. Buradan sonra Erzincan’da 3 sene, Diyarbakır’da 5 sene, Ankara’da 15 sene yaşadım. 4 seneden beri de İstanbul’da yaşamaktayım. Eğer ben İzmir'e 3 günden az kalmak için gidersem İzmir’de seferi mi olurum yoksa mukim mi? Bu sorum daha önce yaşadığım iller için de geçerli.
CEVAP
İzmir vatan-ı asliniz, diğer bütün iller vatan-ı ikamet olur. İzmir’e bir saatliğine de gitseniz mukim olursunuz, seferi olunmaz.
Sual: Memleketim Konya. İstanbul’da çalışıyorum. Evli değilim. 1 haftalığına Konya’ya ailemin yanına gidiyorum. 1 hafta müddetince seferi miyim?
CEVAP
Memleketiniz değil, doğum yeriniz Konya ise, ancak yolda seferi olursunuz. Konya'da mukim olursunuz, yani namazları Konya’da iken kısaltmazsınız.
Sual: Sık sık tatil olması nedeniyle memleket ve görev yerimiz arasında mekik dokumaktayım. Kendi memleketimizden görev yerine giderken (104 km’den fazla), veya tam tersi iken, namazlarımızı seferi mi yoksa normal mi kılmalıyız?
CEVAP
Yollarda seferi kılarsınız. Temelli ikamete niyet ettiğiniz yer yoksa, evlendiğiniz yer neresi ise orası vatan-ı aslinizdir. Oraya girince bir gün veya bir saat bile kalsanız namazları tam kılarsınız. Başka şehirlerde ise15 günden az kalırsanız seferi kılarsınız.
Sual: Ankara’da ikamet eden aynı zamanda talebe olup evli olmayan bir bayan (Babasının doğum yeri ve memleketi Urfa, kendi doğum yeri Ankara) Urfa’ya 10 günlüğüne giderse (Hanefi mezhebinde olup diş dolgusu olduğu için Maliki’yi taklit ediyor) yolda ve oraya gidince seferilik durumu nasıl olur?
CEVAP
O bayanın doğum yeri Ankara’dır, Ankara vatan-ı aslisidir. Urfa’ya giderken yolda seferi olarak namazlarını kılar. Urfa’da giriş çıkış günleri dahil 5 günden fazla kalacağı için seferi olamaz, mukim olur, yani namazlarını tam kılar, kısaltamaz. Yolda dört rekatlık farzları iki kılar, üç rekatlıkları aynen kılar, sünnetleri ise vakit müsaitse kılar, değilse kılmaz.
Sual: Seferi olan kimse Cuma günü zuhr-i ahiri iki rekat mı dört rekat mı kılar?
CEVAP
İki rekat kılar.
Sual: Bir süre için Amerika’dayız. Namaza eve yetişemeyeceğimiz zaman arabayı bir kenara çekip kıbleyi bularak ayaklarımızı altımıza toplayarak araba içinde imayla namaz kılıyoruz, olur mu?
CEVAP
Ayakta kılmalısınız. Ayakta kılma imkanı yoksa o zaman oturarak bahsettiğiniz şekilde kılabilirsiniz. Fakat ayakta kılınacak yerler bulunur. Başkalarının namaz kılarken kadınları görmeleri namazı bozmaz.
Sual: Bir kimsenin vatan-ı aslisi İstanbul, namazda Maliki mezhebini taklit ediyor. Çalıştığı iş yerinden 21 gün yıllık iznini alarak yola çıksa, niyet olarak ta 2 gün Bursa’da 6 gün İzmir’de 8 gün Niğde’de birkaç gün Mersin’de ve günü birlikte Hatay’a giderim diye niyet etse, gittiği yerlerde bu kişi namazlarını nasıl kılar?
CEVAP
Hanefi olanlar hep seferi olarak kılar. Maliki olanlar da giriş çıkış günleri hariç, 4 gün kaldığınız yerler mukim, üç gün kaldığınız yerlerde seferisiniz.
Sual: İstanbul, New York gibi çok büyük şehirlerde şehrin bir ucundan diğerine 104 km den fazla mesafe varsa, şehrin içinde bir ucundan diğerine gidince seferi olunur mu?
CEVAP
Evet. Beylikdüzü’nden Avcılar’dan çıkıp İzmit’e gidilse, hemen hemen yollarda boş yer yok, sanki bir şehir gibi. 104 kilometreyi geçerse seferi olur. Ankara’ya kadar evler bitişik olsa, hepsi bir şehir olsa yine seferi olur.
Sual: Vatan-ı aslim Manisa Akhisar'dır. İstanbul’da oturuyorum. Bursa’ya 15 günden az kalma niyeti ile geldim. Fakat geldiğim günden 3 gün sonra 15 günden daha fazla kalmaya niyet ettim. Acaba bu üç günlük namazı kaza etmem gerekir mi?
CEVAP
Üç gün 15 günün içinde ise seferi olmazsınız. Çünkü niyet ettiğiniz günden itibaren 15 veya daha fazla kalmaya niyet etmeniz gerekir. Eğer, üç gün kaldıktan sonra, yeniden bir 15 günden fazla kalmaya niyet etmişseniz, o zaman mukim olursunuz. Üç gündür kıldığınız namazlar da doğrudur, kaza etmek gerekmez. Çünkü o zaman seferi idiniz.
Sual: Diyelim ki saat 20:35 te yatsı namazı vakti giriyor. Saat 21:00 ise sefere çıkılacak. Yatsı namazı sefere çıkılmadan önce mi kılınmalı yoksa seferi olunca da kılınabilir mi?
CEVAP
Her iki halde de kılınabilir. Eğer sefere çıkmadan kılınırsa, dört rekat olarak kılınır. Sefere çıkınca kılınırsa, iki rekat olarak kılınır.
Sual: İstanbul’da daimi ikamet eden bir kişi sabah erkenden araba ile yola çıkıp Adapazarı’na gitse öğlenin vakti çıkmadan İstanbul’a dönse ve ikindi zamanında da tekrar Adapazarı’na dönse ve yatsı vaktinde de tekrar İstanbul’a dönse o günkü namazları nasıl kılar?
CEVAP
İstanbul’un bir semti vatan-ı aslisi ise, öğleyi de orada kılacaksa mukim olarak kılar. Yani kısaltmaz, aynen kılar. İkindiyi de Adapazarı’nda kılsa, seferi olarak kılar yani kısaltır, iki rekat olarak kılar. Yatsıyı da İstanbul’daki vatan-ı asli olarak seçtiği semtinde kılarsa mukim olarak kılar. Koca İstanbul bir karye gibi düşünülmez. Her yer müstakil bir karye kabul edilir. Mesela o kişi Topkapı’da oturuyorsa, namazını da Edirnekapı’da kılmışsa, Edirnekapı’da seferi olarak kılması gerekir.
Karye, müstakil belde, köy, mahalle, semt demektir. Mesela İstanbul için, Topkapı, Çapa, Fındıkzade, Haseki, Aksaray, Laleli, Beyazıt birer karye kabul edilir.
Sual: İstanbul Ümraniye’den Ankara’ya gitmek üzere yola çıktım. İzmit’e gelince öğle oldu. Öğle namazını iki rekat olarak kıldım. Namazdan çıkınca Ankara’ya gitmekten vazgeçtim. İzmit’teki işlerimi yaptım. İkindi vakti oldu. İki mi dört mü kılacağımda tereddüt ettim. Tereddüt edilen yerlerde dört kılınmasını bildirdiğiniz için dört kıldım. Kaç kılmam gerekirdi?
CEVAP
Seferi uzaklığa gitmeden, geri dönmeye niyet ettiğiniz için, o andan itibaren misafirlikten çıkıp mukim oldunuz. Mukim olduktan sonra da ikindiyi dört kılmak gerekir. Öğleyi kılarken seferi olduğunuz için iki rekat kılmakla isabet etmişsiniz. (Halebi)
Sual: Bekârım. Van vatan-ı aslim idi. Fatihe gelip temelli kalmak üzere yerleştim. Ankara’da evleneceğim. Ankara’da evlenince vatan-ı aslim neresi olur?
CEVAP
Devamlı kalacağınız Fatih vatan-ı aslinizdir.
Sual: Yolcu, seferden dönerken mukim olduğu yere ne kadar yaklaşırsa seferilikten çıkar?
CEVAP
Çıkarken seferi olduğu yere gelinceye kadar seferi sayılır. Gelince mukim olur.
Sual: Vatan-ı aslim Van’dır. Çoluk çocukla İzmir’e temelli geldik. Oteldeyiz. Ev tutunca eşya gelecektir. Çoluk çocuk daha sonra gelseydi vatan-ı aslim yine İzmir mi olurdu?
CEVAP
Evet.
Sual: İznik’te ikamet ederken annem, doğum için Bursa’ya gitmiş. Bursa’da doğmuşum. 7 gün sonra İznik’e getirmiş. Vatan-ı aslim neredir?
CEVAP
İznik’tir. Vatan-ı süknada doğanın, vatan-ı aslisi vatan-ı sükna olmaz.
Sual: Hanımı vefat eden, başka bir yerde evlenince, son evlendiği yer mi vatan-ı asli olur?
CEVAP
Evet.
Sual: Her hafta Van’dan Bingöl’e gidip geliyorum. Her hafta gideceğimi bildiğime göre, memuriyet sebebiyle ikamet ettiğim Van’da da seferi olur muyum?
CEVAP
Sefere çıkılınca seferi olunur. Bilmek ve tahminle seferi olunmaz. Niyetle iş bir arada olunca seferi olur.
Bingöl’e gitmek üzere Van’dan çıkınca seferi olursunuz. Bingöl’den Vana gelince de, bir hafta sonra tekrar gitmeye karar verilmişse, Van’da da seferi olunur.
Sual: Vatan-ı aslim Muş iken Van’da evlendim. Hanım öldü. Hâlâ Van’da oturuyorum. Vatan-ı aslim neresidir?
CEVAP
Başka bir yere temelli yerleşmediğiniz müddetçe vatan-ı asliniz hep Van olur.
Sual: Ankara’da doğdum. Memuriyet sebebiyle Samsun’da ikamet ediyorum. Bir iş sebebiyle Fatih’e gittim. 20 gün Fatihte kalmaya niyet ettim. Sonra Giresun’a gitmek niyetiyle Fatih’ten çıkıp Ankara’da 3 gün kaldım. Sonra Samsun’a uğradım. 3 gün de Samsun’da kaldıktan sonra Giresun’a gittim. Giresun’da da 4 gün kaldıktan sonra Samsun’a döndüm. Yolda ve uğradığım yerlerde namazlarımı nasıl kılmam gerekirdi?
CEVAP
Ankara’da doğduğunuz için vatan-ı asliniz Ankara’dır. Samsun vatan-ı ikametiniz olur. Fatih’e giderken ve dönerken yol boyu 4 rekatlık farzları 2 rekat olarak kılmak gerekir.
Fatih’te 20 gün kalmaya niyet edilince, Samsun, vatan-ı ikamet olmaktan çıkar. Fatih vatan-ı ikamet olur. Sefer niyetiyle vatan-ı ikametten çıkılınca vatan-ı ikamet bozulur. Fatihte 15 günden fazla kalınmaya niyet edilince namazlar kısaltılmaz, 4 rekat olarak kılınır. Fatih’ten Ankara’ya uğranınca Ankara’da ister bir saat, ister 3 gün kalınsın, Ankara vatan-ı asli olduğu için Ankara’da namazlar asla kısaltılmaz. Ankara’dan Giresun’a giderken yol boyu yine namazlar kısaltılır. Samsuna uğrayınca 3 gün kendi evinde kalınırsa, yine namazlar kısaltılarak kılınır. Giresun’a gidince, 15 günden az kalındığı için orada da namazlar kısaltılır. Samsun’a geri gelindiğinde, 15 günden önce başka bir yere gitmeye niyet etmedikçe Samsun’da namazlar kısaltılmaz.
Sual: Aynı şahıs, Samsun’da evlense ve aynı yolları gitse namazlarını nasıl kılar?
CEVAP
Ankara vatan-ı asli olmaktan çıkmış, Samsun vatan-ı asli olmuştur. Ankara’da namazlarını kısaltması gerekir. Samsun vatan-ı asli olduğu için kaç günlüğüne gelirse gelsin Samsun’da namazlarını kısaltamaz. Diğer yerler aynıdır.
Sual: Aynı memur, emekli olup Fatih’e yerleşse, yukarıdaki yerlere gitse namazlarını nasıl kılar?
CEVAP
Fatih’e temelli yerleşince, Samsun vatan-ı asli olmaktan çıkar. Ankara ise daha önce vatan-ı asli olmaktan çıktığı için Fatih haricinde 15 günden az kaldığı yerlerde namazlarını kısaltır.
Sual: Aynı şahıs, Edirne’ye gitmek üzere yola çıksa, Çatalca’da birkaç gün kaldıktan sonra unuttuğu bir şeyi almak üzere Fatih’e gelip tekrar Edirne’ye hareket etse, namazlarını nasıl kılar?
CEVAP
Edirne’ye gitmek üzere Çatalca’da bulunduğu müddetçe namazlarını kısaltır. Hatta bugün yarın giderim diye Çatalca’da 15 günden fazla kalsa, yine namazlarını kısaltır.
Eğer Çatalca’da 15 günden fazla kalmaya niyet ederse, Çatalca vatan-ı ikameti olur ve namazlarını kısaltamaz.
Unuttuğu şeyi almak üzere Fatih’e dönmeye karar verince, Çatalca Fatih arası 104 Km.den az olduğu için namazlarını dört kılar. Fatih’te ise, orası vatan-ı asli olduğu için hep dört kılar.
Tekrar Edirne’ye hareket etmek üzere yola çıksa, çıkıştan itibaren namazlarını kısaltarak kılar.
Sual: 15 günden fazla kalmak niyetiyle Ankara’dan Fatih’e gittim. Fatih’e gelince işimin birkaç günde biteceğini anladım. Yani 15 günden fazla kalmayacağıma karar verdim. Fatih’te seferi miyim, mukim miyim?
CEVAP
15 günden az kalmaya karar verdiğiniz andan itibaren seferisiniz.
Sual: Vatan-ı aslim Bursa iken Adana’da evlenip bir gün kaldıktan sonra Ankara’ya geldim. Temelli yerleşme niyetim yoktur. Vatan-ı aslim neresidir?
CEVAP
Evlenilen yer vatan-ı asli olur. Doğduğu yer vatan-ı asli olmaktan çıkar. Sizin vatan-ı asliniz Adana’dır. Ankara’ya temelli yerleşmeye niyet ederseniz Ankara vatan-ı asliniz olur.
Sual: Fatih’te talebeyim. Her cumartesi günü bir iş için seferi uzaklığa gidiyorum. Seferden dönüşte de, bu hafta da falan yere gideceğim diye niyet ediyorum. Fatih’te seferi olur muyum?
CEVAP
Sefere gitmekten vazgeçmediğiniz müddetçe hep seferi olursunuz.
Sual: Seferilik, yatsı namazını kerahet vaktine bırakmak için özür olur mu?
CEVAP
Evet, özür oluyor.
Sual: Bir ay kalmak üzere, Van’dan Muş’a gittim. 2 gün kalınca, dönmeye karar verdim. Karardan itibaren seferi miyim?
CEVAP
Evet.
Sual: Kabataş’tan İzmir’e vapurla giden, ne zaman seferi olur?
CEVAP
Kabataş sınırını geçince.
Sual: Vatan-ı aslim İzmir’dir. Fatih’te ikamet ediyorum. Her hafta Bursa’ya gelip üç gün sonra Fatih’e dönüyorum. Hep seferi olur muyum?
CEVAP
Evet, hep seferisiniz.
Sual: Sefere yalnız çıkarken, birkaç arkadaşa (Sen de gel) diye teklif edilince, yalnız gitme mekruhundan kurtulmuş olunur mu?
CEVAP
Olunmaz.
Sual: Yenibosna’daki İhlas Yuvadan sefere çıkan, ne vakit seferi olur?
CEVAP
Mezarlığı veya fabrikaları geçince seferi olur.
Sual: Memuriyet sebebiyle bir yerde yıllarca kalmaya niyet edilse, orası vatan-ı asli olur mu?
CEVAP
Bir kimse, tahsil veya vazife için bir yerde yıllarca kalmaya ve sonra buradan çıkmaya niyet ederse, burası vatan-ı ikamet olur. Temelli yerleşseydi, burası vatan-ı asli olurdu.
Sual: Birkaç ay kalmak üzere Bursa’ya gideceğim. Geceleri Bursa’da, gündüzleri ilçe ve köylerine gideceğim. Bursa vatan-ı ikamet olur mu?
CEVAP
Geceleri Bursa’da, gündüzleri başka yerde kalmaya niyet edilirse, Bursa vatan-ı ikamet olur.
Sual: İhlas Kuzuluk kaplıcasına devremülk olarak 15 günlüğüne giden, orada seferi olur mu?
CEVAP
Seferi uzaklıktan Kuzuluk kaplıcasına gelen kimse, giriş-çıkış günleri hariç, 15 veya daha fazla gün kalırsa mukim olur. Fakat giriş-çıkış günleri ile beraber 15 gün kalırsa seferi olur. Çünkü giriş-çıkış günleri sayılmadığı için 13 gün kalmış olur. 5 gün kaldıktan sonra, bir arkadaşı, (Benim 15 günlük devremülkte de sen kal) dese, o da kabul etse, karar verdiğinden itibaren mukim olur. 15 günden fazla kalacağı için mukim olur. Namazlarını kısaltamaz.
Bazı kimseler, (Burası da sizin evinizdir. Burada kaç gün kalırsanız kalın hep mukim olursunuz) diyormuş. Orası devremülk olmayıp hepsi de bizim evimiz olsa, yine mukim olmayız. Mukim olmanın şartları vardır. Ancak vatan-ı aslide her zaman mukim olunur. İkinci, üçüncü, dördüncü evimiz, vatan-ı asli değil ki mukim olalım. 15 günden az kalınınca seferi, 15 günden fazla kalınca mukim olunur.
Sual: Çorlu ile Kartal arası 120 km.dir. Çorlu’dan Kartal’a gelen seferi olur mu?
CEVAP
Evet Kartal, müstakil belde kabul edildiği için, seferi olur.
Sual: Bursa’dan İzmir’e bir ay kalmak üzere giden bir kimse, İzmir’de bir gün kaldıktan sonra, dönmeye karar verse, mukimlikten çıkıp seferi olur mu?
CEVAP
İzmir’de kalmak kararını değiştirinceye kadar mukimdir. Sonra seferi olarak geri döner. (Hindiyye)
Sual: Vatan-ı aslinin üstünden uçakla geçince seferilik biter mi?
CEVAP
Evet.
Sual: 6 ay evlendiği yazlıkta, 6 ay şehirde kalana vatan-ı asli neredir?
CEVAP
Şehirdir.
Sual: Çorlu’dan Erenköy’e gelen seferi olur mu?
CEVAP
Evet.
Sual: Su altında kalıp köyü dağılanın vatan-ı aslisi neresidir?
CEVAP
Yeni yerleşilen yerdir.
Sual: Gar ve otelde, namaz kılınan oda, mescit hükmünde mi?
CEVAP
Namaza mahsus ise ve cemaat ile kılınıyorsa evet.
Sual: İstanbul’da ikamet ediyorum. Bursa’ya gittim. Her hafta İstanbul’a gelip 3 gün sonra Bursa’ya dönüyorum. Nasıl kılacağım?
CEVAP
Hep seferi.
Sual: Gölcük’te vatan-ı ikametteyim. İstanbul’a iki günlüğüne geliyorum. Gölcük’e dönerken bir hafta sonra tekrar İstanbul’a dönmeye niyet ediyorum .Gölcük’te de seferi olur muyum?
CEVAP
Evet. Her iki yerde seferi olunur.
Sual: Vatan-ı aslime gittim. Bir şey almak için vatan-ı ikametime dönüyorum namazı nasıl kılacağım?
CEVAP
Seferi olarak kılınır. Çıkmakla bozulmuştur.
Sual: Heybeliada’dan, Ankara’ya gitmek üzere hareket eden kimse, ne zaman seferi olur?
CEVAP
Adadan ayrılınca seferi olur. Bütün adalar, bağımsız belde hükmündedir. Seferi olmak için, kilometre hesabını da, Heybeliada’dan itibaren hesaplamak gerekir. Diyelim ki, Heybeliada ile İzmit 110 km ise İzmit’e, Heybeliada’dan giden kimse, seferi olur.
Sual: Vatan-ı aslim Şişli. Edirne’den Fatih’e gelince, seferi miyim?
CEVAP
Evet.
Sual: Maliki’yi taklit eden, on gün kaldığı seferde, seferi olur mu?
CEVAP
Seferi olmaz.
Sual: Maliki’de 3 günden çok kalınan yerde, farzlar kasredilir mi?
CEVAP
Hayır.
Ev olmayan ada
Sual: Ev bulunmayan bir adaya, yiyecek ve içecek götürüp kamp kurularak, yirmi gün çadırda kalınsa mukim olunur mu?
CEVAP
Evet, mukim olunur, çünkü çadır ev sayılır. Çadırsız kalınırsa seferi olur. Çünkü ev olmayan adada, çölde çadırsız kalan kimseler ise, mukim olmaz. (Redd-ül-muhtar)
Sual: Seferi iken öğleyi ikindi vaktine tehir ettik. Gideceğimiz yere varınca mukim olduk. Vardığımızda İkindi vakti de hâlâ çıkmamışsa öğle ve ikindiyi cem ederken dört mü yoksa iki mi kılarız?
CEVAP
Artık mukim olunca cem edilmez. Öğle kaza edilir. Kazaya bir özürle kaldığı için günah olmaz. İki rekat olarak kaza edilir. İkindi de dört rekat olarak kılınır.
Sual: Vatan-ı aslisi Merzifon, vatan-ı ikameti Çorum olan bir kimse, Çorum’dan, seferi uzaklıkta olmayan Merzifon’a gitse, Merzifon’dan Ankara'ya gitmek üzere Çorum’a gelse, Çorum’da üç gün kaldıktan sonra Ankara'ya gitse, Çorum’daki evinde namazlarını nasıl kılar?
CEVAP
Vatan-ı aslisi olan Merzifon’a gidince, Çorum vatan-ı ikamet olmaktan çıkar. Ankara’ya gitmek üzere Merzifon’dan çıkıp, Çorum’da 15 günden az kalınacağı için, Çorum’da bulunduğu sürece seferi olur.
Sual: Seferilikte mesafeyi hesaplarken yerleşim yerinin merkezi mi veya evimizin önünü mü esas alınacak? Gittiğimiz yerde de durum aynı mı olur?
CEVAP
Bulunduğumuz yerdeki fina denilen yerden, gittiğimiz yerin finasına kadar hesaplanır. Yani bir yere girerken de, çıkarken de fina denilen yer esas alınır. Fina, köyün, kasabanın bittiğini gösteren çıkıştaki boşluk arazilerdir. Büyük mezarlıklar, fabrika, okul, kışla gibi yerleri de aşmak lazımdır.
Sual: Kişinin uzak yoldan gelmesi ve 15 günden az kalacak olması onu memleketinde seferi yapar mı?
CEVAP
Vatanda seferi olamaz. Beş dakika bile kalsa seferi olmaz.
Sual: Seferi olan necaseti temizlemek için su bulamasa ne yapar?
CEVAP
Seferi olan, bir mil içinde su bulamazsa, necasetli örtü ile kılar ve iade etmez. Hiç temiz elbise bulamayan kimsenin de, namazı terk etmesi caiz değildir. Dörtte birinden azı temiz olan örtünecek bir örtüden başka bir şey bulamayan kimse, bu örtü ile kılar veya oturup ima ile kılar. Dörtte biri temiz olan örtü ile, ayakta kılar ve namazını iade etmez.
Durum1: Maliki’yi taklit eden, geldiğinin ilk 2 günü ne kadar kalacağını bilmiyor. Geldiğinden 2 gün sonra, 1 gün daha kalacağını anladı. Bu durumda namazları nasıl kılacak? (İlk 2 günde nasıl ve sonraki 1 günde nasıl kılacak?)
CEVAP
Her üç günde de seferi kılacak.
Durum2: Geldiğinin ilk 2 günü ne kadar kalacağını bilmiyor.
Geldiğinden 2 gün sonra, 4 gün daha kalacağını anladı. Bu durumda namazları nasıl kılacak? (İlk 2 günde nasıl ve sonraki 4 günde nasıl kılacak?)
CEVAP
İlk iki günü seferidir, diğer dört gün mukimdir.
Durum3: Geldiğinin ilk 6 günü ne kadar kalacağını bilmiyor.
Geldiğinin ilk 6 günü, 5 gün daha kalacağını anladı. Bu durumda namazları nasıl kılacak? (İlk 6 günde nasıl ve sonraki 5 günde nasıl kılacak?)
CEVAP
İlk günden altı güne kadar, bugün yarın giderim diye kalmışsa, hepsini de seferi kılar, 18 güne kadar böyledir. Altı günden sonra beş gün kalacağına karar vermişse artık mukimdir.
Maliki’yi taklit etmeyerek yani Hanefi’de;
Durum1: Geldiğinin ilk 13 gününe kadar kalacağını bilmiyor.
Geldiğinden 13 gün sonra, 1 gün daha kalacağını anladı. Bu durumda namazları nasıl kılacak? (İlk 2 günde nasıl ve sonraki 1 günde nasıl kılacak?)
CEVAP
Geldiğinden itibaren hep seferi kılar.
Durum2: Geldiğinin ilk 13 gününe kadar kalacağını bilmiyor.
Geldiğinden 13 gün sonra, 4 gün daha kalacağını anladı. Bu durumda namazları nasıl kılacak? (İlk 2 günde nasıl ve sonraki 4 günde nasıl kılacak?)
CEVAP
13 gün niyet etmeden bugün yarın giderim diye kalsa değil, 2 veya 3 gün 14 daha kalacağına niyet etse yine hep seferi olur. 14 gün sonra yine 14 gün kalacağına niyet etse yine seferidir, 15 günden fazlaya niyet etmediği müddetçe hep seferidir.
Sual: İşim gereği aşağı yukarı günde ortalama 400 km. yolculuk yapıyorum. Bu yolculuklar mesela; 200 km.lik bir noktaya gidiş ve dönüş şeklinde oluyor ve her akşam yine evime geri dönüyorum, dolayısıyla gittiğim yerlerde hiç geceyi geçirmiyorum. Bu durumda namazları seferi olarak kılmam gerekir mi? Ayrıca yolculuğa bir gün gidip bir gün gitmediğimde de bu seferilik hali devam eder mi?
CEVAP
Evet gittiğiniz yerlerde ve yollarda hep seferi olursunuz. Eğer eviniz vatan-ı aslide değil de ikamet ettiğiniz yerde ise, kendi evinizde de hep seferi olursunuz.
Sual: Evlendiği yer demek (ilk geceyi geçirip gerdeğe girdiği yer mi) demektir?
CEVAP
Evet. Mesela İstanbul’da düğünü olan fakat İzmir’de gerdeğe giren biri İzmir’de evlenmiş olur.
Sual: Rize’den hanımımı, ağabeyim yengem ile beraber getirebilir mi?
CEVAP
Salih namahrem de getirebilir. Sefere göndermez. Salih namahrem fâsık mahremden daha iyidir.
Sual: Akşam namazını kılmadan İstanbul’dan Ankara’ya otobüsle giderken trafik sıkışıklığından dolayı, şehri çıkmadan yatsı vakti girse, ne yapar?
CEVAP
Şehri çıkınca, diğer üç mezhepten birini taklit ederek akşamla yatsıyı cem eder.
Adadan çıkınca
Sual: Heybeliada’dan, Ankara’ya gitmek üzere hareket eden kimse, ne zaman seferi olur?
CEVAP
Adadan ayrılınca seferi olur. Bütün adalar, bağımsız belde hükmündedir. Seferi olmak için, kilometre hesabını da, Heybeliada’dan itibaren hesaplamak gerekir. Diyelim ki, Heybeliada ile İzmit 110 km ise İzmit’e, Heybeliada’dan giden kimse, seferi olur.
Sefere yalnız gitmek
Sual: Seadet-i Ebediyye’de, (Bir veya iki erkeğin sefere gitmesi mekruhtur. Üç erkeğin gitmesi mekruh olmaz. Dört erkeğin gitmesi ve içlerinden birini emîr [başkan] seçmeleri sünnettir) deniyor. Bir kişi, şehirlerarası otobüsle, trenle, uçakla, vapurla uzun yola gitse, tek başına mı gitmiş olur? Yani mekruh mu olur?
CEVAP
Hayır, mekruh olmaz, çünkü yanında birçok insan vardır.
Gece kalınan yer
Sual: Seferilik mesafesinde olan bir şehre gidip, geceleri bu şehirde kalsak, gündüzleriyse çeşitli sebeplerle bu şehrin ilçe ve köylerine gidecek olsak, bu şehirde mukim mi oluruz, seferi mi oluruz?
CEVAP
Gece kalınan yere itibar edilir. Bu şehirde 15 günden az kalmak niyetiyle gitmişsek seferi oluruz, 15 günden çok kalmak niyetiyle gitmişsek mukim oluruz.
Adaya kamp kurmak
Sual: Ev bulunmayan bir adaya yiyecek ve içecek götürerek kamp kurularak yirmi gün çadırda kalınsa mukim olunur mu?
CEVAP
Evet, mukim olunur; çünkü çadır ev sayılır.
Vatanı aslinin değişmesi
Sual: Ankara’da doğdum, Bolu’da zifaf oldu. Şimdi İstanbul’da ikamet ediyorum. Bir ay sonra temelli İzmir’e yerleşeceğim. Benim vatan-ı aslim neresidir?
CEVAP
Herkesin vatan-ı aslisi doğduğu yerdir. Evlenince, doğduğu yer vatan-ı asli olmaktan çıkar. İzmir’e yerleşene kadar vatan-ı asliniz Bolu’dur. Yerleşince vatan-ı asliniz İzmir olur.
Sual: En az 6 ay kalmak niyetiyle ABD'ye gelen kişi normal vakit namazlarını seferi olarak mı kılmalı?
CEVAP
15 günden fazla kaldığı yerde normal kılar.
Yolculukta seferî [misafir] olmanın ölçüsü
Sual: Bir kimse, deniz otobüsüyle, İstanbul'dan seferî uzaklıkta olmayan Armutlu'ya 14 gün kalmak üzere gitse, orada 3 gün kaldıktan sonra Bursa'ya gitse, Bursa'da 3 gün kalıp İstanbul'a dönmek üzere tekrar Armutlu'ya dönse, Armutlu'da 8 gün daha kalıp İstanbul'a dönse, Armutlu'da ve Bursa'da seferî yani misafir olur mu?
CEVAP
Bu durum, Hanefî'ye ve Mâlikî'yi taklit edene göre değişir:
Mâlikî'yi taklit etmeyen Hanefî:
İstanbul'dan çıkarken Bursa'ya da gideceğine niyet ederse Armutlu'da da, Bursa'da da seferî olur. Hem giderken, hem de dönüşte seferî olur.
Bursa'ya gideceğine Armutlu'da karar vermişse, Armutlu'da da Bursa'da da seferî olmaz. Çünkü İstanbul Armutlu arası, deniz otobüsüyle seferî uzaklıkta değildir. Armutlu'da seferî olmadığı için, Bursa'ya gidince de seferî olmaz. Bursa'dan dönüşte İstanbul'a gitmek niyetiyle yola çıktığı için, yani seferî uzaklıkta bir yere gitmeye niyet ettiği için, Bursa'dan çıkar çıkmaz seferî olur. Armutlu'da ve İstanbul'da, evinin çevresinde, fina denilen bölgeye gelinceye kadar seferîdir.
Mâlikî'yi taklit eden Hanefî:
İstanbul'dan çıkarken Bursa'ya da gideceğine niyet eden, Armutlu'da da, Bursa'da da seferî olur. Çünkü Armutlu'da üç gün kalacaktır.
Bursa'dan dönüşte, Armutlu'ya kadar seferî olur. Armutlu'da 4 günden fazla kalacağı için seferî olmaz. Armutlu'dan İstanbul'a dönüşte de seferî olmaz. Çünkü Armutlu İstanbul arası seferî uzaklıkta değildir.
Eğer Bursa'ya gideceğine Armutlu'da karar vermişse, hem Armutlu'da, hem de Bursa'da seferî olmaz. Dönüşte İstanbul'a gitmeye karar verdiği için Bursa'dan çıkar çıkmaz seferî olursa da, Armutlu'da yine seferî olmaz, mukim olur. Armutlu'dan İstanbul'a dönüşte de seferî olmaz. Eğer İstanbul'a Armutlu'ya uğramadan giderse, Bursa'dan çıkar çıkmaz seferî olur. İstanbul'a gitmeye Bursa'nın neresinde karar vermişse, oradan çıkınca seferî olur.
Seferî olmak için
Sual: Hadisleri inkâr edenler, (Nisa Sûresinin 101. âyetinde bildirilen hayat tehlikesi haricinde seferî olunmaz) diyorlar. Peygamber efendimizin seferîlik hakkında bildirdikleri niye kabul edilmiyor?
CEVAP
Peygamber efendimizin sözlerini kabul etmeyen, Allahü teâlânın bildirdiklerini de kabul etmez. Kabul etse, (Resule itaat, bana itaattir) mealindeki âyetlere inanır. Âyetlerin bir kısmını inkâr edip, bir kısmına inanır görünenlerin, din hakkındaki sözlerine nasıl itibar edilir?
Peygamber efendimiz, Nisa sûresinin, (Yeryüzünde sefere çıkınca, namazı kısaltabilirsiniz!) mealindeki yüz birinci âyetini açıklamış, seferde namazlarını kısaltmış ve kısaltılmasını emretmiştir. Bu konudaki birkaç hadis-i şerif:
(Allahü teâlâ seferde, dört rekâtlı namazları iki rekât kılmayı emretmiştir.) [Tirmizî, Nesaî, Ebu Davud]
(Seferde namazı tamam kılan, mukimken eksik kılan gibidir.) [Dâre Kutnî, İbni Neccar]
İbni Abbas hazretleri buyuruyor ki: Allahü teâlâ, Resulullah'ın diliyle, dört rekâtlı farzları, seferde iki rekât olarak kılmayı emretmiştir. (Müslim, Ebu Davud, Nesaî)
İbni Mesud hazretleri de, Resulullah'ın seferde yatsının dört rekât farzını iki rekât kıldığını bildirmiştir.(Buhârî)
Hazret-i Ömer buyuruyor ki: Resulullah, cuma namazını iki, seferde dört rekâtlı namazları iki, Kurban ve Ramazan Bayramı namazlarını da iki rekât olarak kılmıştır. (Nesaî)
Eshab-ı kiramdan Abdullah İbni Ömer hazretlerine, (Nisa sûresinde, sadece korku hâlinde ve seferde namazı kısaltmaya izin verildiği hâlde, niye namazları kısaltıyoruz?) diye sorulunca, (Resulullah, bize dinimizi anlatırken, seferde namazı iki rekât kılmayı öğretti) buyurdu. (Nesaî)
Hanefî âlimleri, bu ve benzeri hadis-i şerifleri delil alarak, seferde dört rekâtlı farzları iki rekât kılmanın vacib olduğunu bildirmiştir. (Tahtâvî)
Resulullah'a, onun Eshab-ı kiramına ve mezhep âlimlerine itibar etmeyen mezhepsizlere asla itibar edilmez.
Sual: Seferî olan bir kimse, orucunu kazaya bırakabilir mi, bir de cuma ve bayram namazlarını kılması, kurban kesmesi gerekir mi?
Cevap: Seferî olan bir kimsenin, orucunu kazaya bırakması, mest üzerine üç gün süre ile mesh etmesi caiz olur. Cuma ve bayram namazlarını kılması ve kurban kesmesi de lazım olmaz.
Sual: Seferilik mesafesi için bildirilen üç günlük yolu, devamlı akşama kadar yürümek mi gerekiyor?
Cevap: Akşama kadar hep yürümesi şart değildir. Kısa günde, sabah namazından, öğleye kadar yürümesi kafidir. Bu da, bir merhale, yani bir menzil, bir konak denilen yoldur. Arada dinlenmesi de caizdir.
Sual: Üç günlük yolu, yürüyerek değil de bir vasıta ile gidince yine seferi olunur mu?
Cevap: Üç günlük yola, süratli bir vasıta ile, mesela trenle, daha az zamanda giderse, yine misafir yani seferi olur. [Mecelle 1664]