Sual: Teheccüd namazı kılıyorum. Fakat sabah namazına camiye gelemiyorum. Bir mahzuru var mıdır?
CEVAP
Hazret-i Ömer, sabah namazında, camide Süleyman isimli bir genci göremeyince, nerede olduğunu sordu. Dediler ki:
(O, gece pek uyumaz. Teheccüd ve benzeri nafile ibadetle meşgul olur, belki şimdi uykuya dalmıştır.)
Hazret-i Ömer buyurdu ki:
(Eğer bütün gece uyuyup da sabah namazını cemaat ile kılsaydı daha iyi olurdu.) [İmam-ı Malik]
Cemaatle namaz kılmak Sünnet-i hüda, yani İslam’ın şiarı olan mühim sünnettir. Cemaatle kılınan namaz, yalnız kılınan namazdan 25 veya 27 derece daha faziletlidir. Cemaatle namaz kılmanın önemi hakkında bildirilen hadis-i şerif meallerinden birkaçı şöyle:
(Beş vakit namazı cemaatle kılan, Sırat köprüsünü şimşek gibi geçer.) [Taberani]
(Bir kimse, kırk gün sabah namazının ilk tekbirine yetişirse, kendisine iki berat yazılır: Cehennemden kurtuluş beratı ile münafıklıktan eminlik beratı.) [Ebuşşeyh]
(İlk tekbire yetişecek şekilde, kırk gün cemaatle kılana Cennet vacip olur.) [Ebu Ya’la]
(Cemaatle namaz kılmak için bekleyen, hep namazda gibi sevap kazanır.) [Buhari]
(Evi mescide uzak olanın [her adımına sevap verileceği için] sevabı daha fazladır.) [Buhari]
(Peygamberin sünnetini [önem vermeyip] terk eden kâfir olur.) [Ebu Davud]
(Cemaatin bir kısmı dua eder, ötekiler de âmin derse, o dua kabul olur.) [Hakim]
(İmam, namazı tamamlayıp cemaate yüzünü döndürünceye kadar onunla bulunan, gece ibadet etmiş gibi sevaba kavuşurlar.) [Tirmizi]
(Namazlarını cemaatle kılanları Allahü teâlâ sever.) [Taberani]
(En kıymetli yer mescitlerdir. Cami ehlinin en efdali, ilk girip son çıkandır. Cemaate ilk gelen ilk müslüman olan gibi kıymetlidir.) [İ. Râfi’i]
(Ezanı işitip de, cemaate gitmemek, münafıklık alametidir.) [İmad-ül-islam]
Yatsı ile sabah namazını cemaatle kılmamak münafıklık alametidir. Nasıl ki, yalan söylemek münafıklık alameti ise, cemaate gelmemek de münafıklık alametidir. Bu, cemaate gelmeyen münafık demek değildir. Kendisinde münafıklık alametinden bir alamet var demektir. Verdiği sözde durmamak da münafıklık alametidir. Sözünde durmayana münafık denmez. Fakat münafıklık alametinden birini işlemiş olur. Bu konudaki hadis-i şeriflerin mealleri de şöyle:
(Yatsı ile sabahı cemaatle kılmak, bizi münafıklardan ayıran alamettir. Münafıklar, yatsı ve sabah namazına devam edemezler.) [Beyheki]
(Yatsı ile sabah namazını cemaatle kılmak, münafıklara çok ağır gelir. Eğer bundaki ecri bilselerdi, sürünerek de olsa, cemaate gelirlerdi. Namaza gelmeyenlerin evlerini yakmak istedim.) [Buhari]
(Yatsıyı cemaatle kılan, gecenin yarısını, sabahı da cemaatle kılan, gecenin tamamını ibadetle geçirmiş olur.) [Müslim]
(Yatsıyı cemaatle kılan Kadir gecesinden hisse almış olur.) [Taberani]
Fıkıh kitaplarında cemaate gitmemeyi mubah kılan mazeretler vardır. Böyle bir mazereti olmadan cemaate gitmemek caiz değildir. Bunlar kendilerinde münafıklık alameti bulunan kimselerdir. Böyle kimselerden olmamaya dikkat etmeliyiz!
Münafık, müslüman görünen kâfir demektir.
Bir mazereti olup da camiye gitmeyenlere de suizan etmemelidir!
Cemaatle namazın önemi
Sual: Camide yalnız kılınan namazın sevabı, evde cemaatle kılınanın sevabından daha fazla mıdır?
CEVAP
Hayır. Evde de cemaatle kılınsa camide yalnız kılanın sevabından çok fazladır.
Buhari'de bildirilen hadis-i şerifte, cemaatle kılınan namazın sevabı, yalnız kılınandan 25 ve başka rivayette 27 kat fazla olduğu bildirilmektedir. Bir hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Cemaatle kılınan namaz, tek başına kılınan namazdan daha çok sevabdır. İki kişiyle birlikte kılınan namaz da, bir kişiyle kılınandan daha çok sevabdır. Cemaat ne kadar çok olursa, sevabı daha çok olur.) [Tirmizi]
Camide kılmanın ise, ayrı bir sevabı vardır. Yani camide namaz kılmak, evde kılmaktan daha sevabdır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Evde kılınan namaza bir sevab, mahalle mescidinde yirmi beş sevab, Cuma namazı kılınan büyük camide beş yüz sevab, Mescid-i Aksa'da beş bin sevab, Medine'deki bu mescidimde elli bin sevab, Mescid-i haramda [Kâbe'de] yüz bin sevab vardır.) [İbni Mace]
Evde de cemaatle kılınsa, yalnız kılmaktan 27 derece fazla sevab alınır. Bir hadis-i şerif meali:
(Cemaatle kılınan namaz, yalnız kılınan namazdan 27 derece daha faziletlidir.) [Buhari]
Cemaate gitmemek
Sual: Camiye yani cemaate gitmemek için neler özür olur?
CEVAP
Mazeretsiz cemaate gitmemek caiz olmaz. Çünkü bazı âlimler cemaate gitmeye vacip demişlerdir.
Şunlar, cemaate gitmemek için özür olur:
1- Yağmur, çamur, şiddetli sıcak ve soğuk, gece şiddetli rüzgar, havanın çok kararması gibi hava muhalefeti.
2- Felçli, yaşlı veya başka sebeple yürüyemeyen, bir ayağı kesik olan veya kör. [Bunların yardımcıları veya arabaları olsa da, gitmeleri gerekmez.]
3- Canına veya malına saldıracak düşman korkusu.
4- Abdesti sıkışık olan.
5- Hareket halindeki yolcu.
6- Hastalığının artmasından veya uzamasından korkan hasta.
7- Yerine bırakacak kimse bulunmayan hasta bakıcı.
8- Nadir bulunan fıkıh dersini kaçırmak.
9- Sofra hazır iken, sevdiği yemeği veya içeceği kaçırmak istemeyen.
10- İmamın bid'at sahibi olduğunu veya abdestin, guslün, namazın şartlarını gözetmediğini bilen.
Cemaat ile kılınan namazın sevabı, yalnız kılınan namaz sevabından pek çoktur. Cemaatin bu kadar büyük fazileti, imamın namazının sahih olduğu takdirdedir.
Eskiden İslamiyet kuvvetli olduğu zamanlarda, imamlara ve her müslümana hüsn-i zan edilirdi. Fakat şimdi, müslümanım diyenlerin ve imam olmak isteyenlerin bazısının, dinden, imandan haberi olmayan cahiller olduğu söz, hâl ve hareketlerinden anlaşılıyor.
O halde, bugün Ehl-i sünnet itikadına karşı olduğu belli olmayan ve guslünü, abdestini ve namazını doğru yapabilen ve haram işlemekten sakınan imam bulup ona uymak lazımdır. Aksi takdirde cemaat sevabı değil, namazımız da elden kaçar. Fâsık imamın arkasında kılınan namaz, Maliki’de sahih değildir. (Halebi)
Sabahı cemaatle kılmak
Sual: Tam İlmihal’de Tahtavi’den naklen deniyor ki:
(Sabah namazının sünneti çok faziletlidir. Fakat, bunu bile kılmayan için, hiç ceza bildirilmedi. Halbuki, sabah farzını cemaat ile kılmayıp, yalnız kılanın Cehenneme gideceği bildirildi.)
Burada cemaatin önemi mi, yoksa sabah namazını cemaatle kılmanın önemi mi anlatılmak isteniyor?
CEVAP
Burada hem cemaatin, hem de sabahı cemaatle kılmanın önemi bildiriliyor. O cümlenin devamında cemaatin önemi vurgulanıyor. Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Cemaati terk edip evde namaz kılan sünneti terk etmiş, sapıtmış olur.) [Müslim]
(Mazeretsiz cemaate gitmemenin sapıklık olduğu bildiriliyor.)
(Ezanı duyup da cemaate gitmemek kişinin asi ve bedbahtlığına kâfidir.) [Taberani]
(Buradaki bedbahtlık Cehennemlik anlamındadır.)
(Gece kaim, gündüz saim olan cemaate gelmezse Cehenneme gider.) [Tirmizi]
(Geceleri ibadet edip gündüzleri de oruç tutan kimsenin bile, mazeretsiz cemaate gitmezse Cehenneme gideceği bildiriliyor.)
(Beş vakit namazı cemaatle kılan, Sırat köprüsünü şimşek gibi geçer.) [Taberani]
(Cemaatin önemi bildiriliyor.)
Yatsıyı cemaatle kılmak, öğle, ikindi ve akşamı cemaatle kılmaktan önemlidir. Sabahı cemaatle kılmak ise hepsinden önemlidir. Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Sabahı cemaatle kılmak, yatsıdan iki misli daha faziletlidir.) [İbni Huzeyme]
(Emekleyerek de olsa, yatsı ve sabahı cemaatle kılmaya gidin!) [Taberani]
(Sabah namazını cemaatle kılan Allahü teâlânın himayesindedir.) [İbni Mace]
(Hastalar, çocuklar ve kadınlar olmasaydı, sabah namazı için, mazeretsiz cemaate gelmeyenlerin evlerini yakardım.) [İ.Ahmed, İbni Mace]
Son hadis-i şerif, sabah namazı için camiye gelmenin önemini bildiriyor. Ev yakmak tabiri bir deyimdir, işin önemini gösterir. Yoksa evin yakılması gerektiğini göstermez.
Bir mazereti olmayan, beş vakti de cemaatle kılmaya çalışmalıdır.
Camide namaz kılmak
Sual: Evim camiye uzaktır. Namazları evde kılmamda mahzur var mıdır?
CEVAP
Cemaatle namaz kılmak, yalnız başına kılmaktan 25 veya 27 derece daha sevaptır. Ayrıca camiye gitmenin fazileti çok büyüktür. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Camiye gidip gelen, Allah yolunda cihaddadır.) [Taberani]
(Allahü teâlânın en çok sevdiği yerler camilerdir.) [Müslim]
(Camiler Allah’ın evidir. Camiye devam edenin, huzura kavuşmasına ve Sırattan geçip Cennete girmesine Allahü teâlâ kefildir.) [Beyheki]
(Güzel abdest alıp camiye giren Allah’ın misafiri olur. Allahü teâlâ da misafirine mutlaka ikram eder.) [Beyheki]
(Hak teâlâ, bir cemaate rahmet edince [kötü olan] birini affetmemekten haya eder.) [Ebuşşeyh]
(Camiye giren, o andan itibaren namazda sayılır. Başkasına sıkıntı vermediği ve abdesti bozulmadığı müddetçe melekler ona, "Allah’ım, buna rahmet et ve bunun tevbesini kabul et!" diye dua ederler.) [İbni Ebi Şeybe]
(Topluluk, birlik beraberlik rahmet, ayrılık ise azaptır.) [Hadika]
(Şehirde, köyde, bir yerde, üç kişi beraberken namazı cemaatle kılmazlarsa, onlara şeytan hakim olur. O halde cemaat olun!) [Nesai]
(Cemaatten bir karış ayrılan İslam halkasını boynundan çıkarmış olur.) [Ebu Davud]
(İki kişi, bir kişiden; üç kişi, iki kişiden hayırlıdır. O halde birlik olun!) [İ. Asakir]
(Seferde üç kişi olunca birinizi reis seçin!) [Taberani]
(Bir topluluğu seven, onların arasında haşrolur.) [Hadika]
Cemaatle namaz kılmak "Sünnet-i hüdadır. Yani İslam’ın şiarı olan sünnettir. Özürsüz terki caiz değildir. Hadis-i şerifte, (Cemaatle namaz kılmak, sünnet-i hüdadır. Cemaate gelmeyen münafıktır) ve (Cemaati terk eden, dört kitapta da lanetliktir) buyurulmuştur. (Hidaye, İmad-ül-islam)
Evde kılınan namaz
Sual: Evi camiye yakın olanın bazı sünnetleri, evde kılması uygun olur mu?
CEVAP
Yolda konuşulmazsa evde kılmak daha uygun olur. Çünkü hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Evinizi kabre çevirmeyin, evde de namaz kılın!) [Buhari]
Evde cemaatle kılmak
Sual: Bir kimse, herhangi bir sebeple bazen camiye gidemese, evinde cemaat yaparak namazı kılsa, cemaat sevabından mahrum kalır mı?
CEVAP
Herhangi bir sebeple camiye gidemeyen eğer, evinde cemaatle kılarsa cemaat sevabından mahrum kalmaz. Özürsüz camiye gitmeyip evinde cemaatsiz, yani yalnız kılarsa, cemaat sevabından, hatta namazının sevabından da mahrum kalır. İslam Ahlakı kitabındaki bir hadis-i şerifin meali şöyle:
(Özürsüz, evinde [yalnız] namaz kılan kişinin borcu ödenir, namazının sevabı noksan kalır.)
Ancak camideki imamın itikadı düzgün değilse, bid'at ehli ise veya fâsık ise elbette evde kılmak gerekir. Cemaat sevabı alacağım derken namazdan da olmamalıdır.
Sünnete başlamak
Sual: Cemaatle namaz kılınırken, sünnete başlamak mekruh mudur?
CEVAP
Evet tahrimen mekruhtur.
Sabah sünnetini kılmamış olan, sünneti kılarsa, cemaat ile namazda oturmayı da kaçıracağını anlarsa, sünneti kılmaz, hemen imama uyar. Cemaat ile 2. rekatta oturabileceğini anlarsa, sünneti câminin dışında, sofada [holde] çabuk kılar. Hol yoksa, içerde direk arkasında kılar. Böyle yer yoksa sünneti kılmaz. Çünkü, cemaat ile kılınırken, nafile kılmak mekruhtur. Mekruh işlememek için sünnet terk edilir.
Vacib olmayan yerler
Sual: Cemaatin imama uyması vacip olmayan yerler var mıdır?
CEVAP
Mevkufat kitabında buyuruluyor ki:
Dört şeyi, imam yaparsa, cemaat yapmaz. Bunlar:
1- İmam, ikiden çok secde yaparsa, cemaat yapmaz.
2- İmam, bayram tekbirini, bir rekatta üçten çok yaparsa, cemaat yapmaz.
3- İmam, cenaze namazında, dörtten çok tekbir yaparsa, cemaat yapmaz.
4- İmam, beşinci rekata kalkarsa, cemaat kalkmaz. İmamla beraber selam verirler.
Yine aynı fıkıh kitabında buyuruluyor ki:
On şeyi imam yapmazsa, cemaat yapar. Bunlar:
1- İmam, iftitah tekbirinde el kaldırmasa da, cemaat kaldırır.
2- İmam, Sübhaneke okumazsa cemaat okur. "Okumaz" diyen âlimler de vardır.
3- İmam, rükuya eğilirken tekbir getirmezse, cemaat getirir.
4- İmam, rükuda tesbih okumasa da cemaat okur.
5- İmam, secdelere gidip gelirken tekbir söylemese, cemaat söyler.
6- İmam, secdelerde tesbih okumasa da cemaat okur.
7- İmam, "semiallahü..." demese de, cemaat "Rabbena lekel hamd" der.
8- İmam, ettehıyyatüyü okumazsa, cemaat okur.
9- İmam, namazın sonunda selam vermeden çıkıp gitse, cemaat selam vererek çıkar.
10- Kurban Bayramında, 23 farzdan sonra, imam selam verince tekbir okumasa da, cemaat okur.
Bu hususlar diğer fıkıh kitaplarında da yazılıdır. (Halebi, Hindiyye)
Beşinci rekat
Sual: İmam, dördüncü rekatta oturup, Ettehıyyatüyü okuduktan sonra beşinci rekata kalkmışsa, cemaat ne yapar?
CEVAP
Cemaat oturarak imamı bekler. İmam, yanıldığını hatırlayıp otursa ve secde-i sehv de yapmadan hemen selam verse, cemaat de selam verir. İmam, rüku ve secdeye giderse, cemaat imamı beklemeden selam verir. Eğer imam, dördüncü rekatta oturmadan kalkmışsa, yanıldığını hatırlamayıp secdeye gitse, namaz fâsid olur, yani bozulur. Cemaatin oturması ve selam vermesi fayda vermez.
İmama tek kişi uyarsa
Sual: İmama tek kişi uysa, o da, ayaklarında kireçlenme olduğu için dizlerini bükemese, imam ile yan yana durunca ayakları imamın ayaklarından ileri olmuş oluyor. Böyle namaz sahih olur mu?
CEVAP
Ayakların imamın ayaklarından ileri olup namaza mani olması, sağlam insanlar içindir. Hasta olup, dizlerini bükemeyen, bu yüzden secde edemeyerek ima ile kılan kimsenin, imamın ayaklarından ileride olmasının mahzuru olmaz. Böyle kimsenin başı, imamın başından ileri olmamalıdır.
Tekbirleri söylememek
Sual: Namaz içinde rükuya, secdeye giderken ve secdeden kıyama kalkarken tekbirleri imamın sesli olarak söylemesi vacip midir, unutulunca secde-i sehv gerekir mi?
CEVAP
İmamın intikal tekbirlerini sesli söylemesi vacip değil, sünnettir. Unutulursa secde-i sehv gerekmez. İmam bu tekbirleri söylerken, cemaatin de Allahü ekber demesi sünnettir. (Halebi)
Ön saftakilerin fazileti
Sual: Namazda ön safta bulunanın daha faziletli olduğu bildirildi. Arka saftakiler faziletsiz midir?
CEVAP
Hadis-i şerifte de bildirildiği gibi, namazda ön safta bulunmak, fazileti daha çok olana nasip olur. Başka bir hadis-i şerifte de, sevap bakımından daha faziletli olana önce selam vermek nasip olacağı bildirilmiştir. Daha sonra selam verenin veya son saftakilerin faziletsiz olduğu değil, daha az sevaba kavuşacağı anlaşılmaktadır.
Bir kimse, hep ön safta bulunuyorsa, her zaman arkadaşından önce selam veriyorsa, onun daha faziletli olduğu anlaşılır.
İmamın itikadından şüphe etmek
Sual: İmamın durumundan şüphe edenin, onunla kıldığı öğle namazını iade etmeyip de, son sünneti kılarken (Kılması üzerime farz olan öğle namazını kılmaya) diye niyet ederek dört rekat namaz kılması uygun mudur?
CEVAP
İmamın abdestinden veya itikadından şüphe eden veyahut namazın sıhhatinden şüphe eden kimse, (Vaktine yetişip kılamadığım son öğle namazının farzını kılmaya) diye niyet ederek dört rekatlık bir namaz kılmalıdır! Eğer imam ile birlikte kıldığı namaz sahih ve kabul olmuş ise, bu kıldığı kaza olur. İmamla kıldığı sahih değilse, bu kıldığı öğle namazının farzı olur. Fakat niyet ederken, (Kılması üzerime farz olan) dememelidir! Çünkü öğle namazı, öğle vaktinde kılınınca farz yerine gelirse de, hemen kılmak farz olmaz. İkindiye dört rekat namaz kılacak kadar zaman kalınca edası farz olur. Eğer (Kılması üzerime farz olan son öğle namazını kılmaya) diye niyet edilirse, bir gün önceki öğlenin farzı kılınmış olur. Onu da, bir gün önce kılmış olduğundan bu kıldığı nafile olur. Onun için (Vaktine yetişip kılmadığım son ..... namazını kılmaya) diye niyet etmelidir!
Sırta secde etmek
Sual: Camide cemaatle namaz kılarken yer dar olduğu için öndeki şahsın ayağının üstüne veya sırtına secde etmek sahih olur mu?
CEVAP
Evet.
Namaz kılanların önünden geçmek
Sual: Ön saftaki boş yere geçmek için namaz kılanların önünden geçmek günah olur mu?
CEVAP
Birinci safta boş yer olup ikinci safta yoksa, ikinciyi yarıp birinciye geçilir. Ön safa geçmek için, namaz kılanların önünden geçmek günah olmaz.
İmamın burnunun kanaması
Sual: İmamla namaz kılarken, onun burnu kanadı. Abdesti bozulduğu için namazdan çıkıp gitti. Ben namazımı tamamladım. Namazım sahih oldu mu?
CEVAP
Evet. Cemaat birden fazla olsa idi, imamın, birini vekil bırakması gerekirdi. (Redd-ül-muhtar)
Akşam namazını geciktirmek
Sual: Akşam namazını cemaatle kılabilmek için yarım saat geciktirmekte mahzur var mıdır?
CEVAP
Akşam namazını vaktin evvelinde kılmak sünnettir. Özürsüz yıldızlar çoğalıncaya kadar geciktirmek haramdır. Cemaatle kılmak sünnettir. Sünnet işlemek için namazı haram vakte bırakmak caiz değildir. Hastalık, seferi olmak gibi özürlerle yıldızlar çoğalıncaya kadar geciktirilebilir. Cemaat için geciktirilemez. Cemaat için 15-20 dakikadan fazla geciktirmemelidir!
Yer değiştirmek
Sual: Farz namazdan sonra sünnet kılarken yer değiştirilir mi?
CEVAP
Cemaatle farz namazı kıldıktan sonra safları bozmak müstehaptır. Dışarıdan gelen bir kimsenin, cemaatle kılınmadığını bilmesi için, safları bozmak iyidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Farz namaz kıldıktan sonra nafile namaz kılmak isteyen, biraz ileri veya geri, biraz sağa veya sola gitsin!) [Ramuz]
İmamın son sünneti, farz kıldığı yerde kılması mekruhtur. Biraz sağda veya biraz solda kılar. Küçük mescitlerde veya cemaat çok olup safları bozma imkanı olmayan yerlerde, cemaat olduğu yerde durur. Olduğu yerde azıcık kıpırdaması kâfidir. Yanındakini kendi yerine çekmesi, onun yerine kendisinin gitmesi, böylece yanındaki müslümanı rahatsız etmesi doğru değildir. Safları bozmak şart değildir. Bu bakımdan yanındaki müslümanları rahatsız etmek asla caiz olmaz.
Ayağa kalkmak
Sual: İmama, ikinci veya üçüncü rekatta yetişen kimse, imam selam vermeden mi ayağa kalkıp namazını tamamlar?
CEVAP
İmam, selam verdikten sonra ayağa kalkar.
Sübhaneke okumak
Sual: Cemaatle namaz kılarken Sübhanekeyi bitirmeden imam sesli okumaya başlıyor. Okumayı kesip imamı dinlemem gerekir mi?
CEVAP
Sübhaneke okumak sünnet, imamı dinlemek vaciptir. İmam sesli okurken cemaate yetişen, Sübhanekeyi okumaz. İmamın nefes almak için okumayı kestiği yerlerde, Sübhanekenin kalan kısmı tamamlanabilir! (Halebi)
Önce selam vermek
Sual: Cemaatle namazda salli bariki okuyunca selam verdim, sonra imam da selam verdi. Namazım sahih oldu mu?
CEVAP
Mekruh olarak sahih oldu. İmama uymak vaciptir.
Teyemmüm etmiş imam
Sual: Abdest almış olanın, teyemmüm etmiş olan imama uyması caiz midir?
CEVAP
Caizdir. Sargı üzerine mesheden imama uyması da caizdir. (Redd-ül-muhtar)
Oturarak kılana uymak
Sual: Namazı ayakta kılan, oturarak kılana uyabilir mi?
CEVAP
Ayakta durarak namaz kılan kimsenin, oturduğu yerde secde edebilen kimseye uyması caizdir. Ayakta namaz kılan kimse, imayla namaz kılan kimseye uyamaz. (Hindiyye)
Mukim olarak namaz
Sual: Öğle vakti seferilerle uyuyakalmışız. İkindi vaktinde öğle namazını cemaatle kaza ederken, ev sahibi olarak ben imam oldum. Seferi olan bu kimselerin, mukim olduğum için bana uyarak kıldıkları namaz sahih oldu mu?
CEVAP
Sahih olmadı. Çünkü bu namazı, siz mukim olduğunuz için 4 rekat olarak, seferiler ise 2 rekat olarak kaza edecektiniz. Seferilerin ilk oturuşu farz, mukim olan imamın ilk oturuşu vaciptir. Farz kılan bir kimse, nafile veya vacip kılan imama uyamadığı gibi, bir rüknü farz olarak eda edecek kimse de, onu nafile veya vacip olarak eda eden imama uyamaz. (Redd-ül-muhtar)
Seferi imam
Sual: Öğle vakti seferi olan arkadaşımla uyuyakalmışız. İkindi vaktinde öğle namazını cemaatle kaza ederken, seferi olan arkadaş imam olup ikindiyi bize dört rekat olarak kıldırdı. Mukim olduğum için seferi olan bu imama uyup kıldığım namaz sahih oldu mu?
CEVAP
Sahih olmadı. Çünkü seferinin kıldırdığı son iki rekat namaz nafiledir. Siz farz kılıyorsunuz, farz kılan nafile kılana uyamaz. (Redd-ül-muhtar)
Seferi olan imam, üçüncüye kalkınca siz, ondan ayrılıp kendiniz iki rekat daha kılsaydınız namazınız olurdu.
Elleri kaldırırken tekbir
Sual: Bazı imamlar, namaza başlarken, Allahü ekber diyerek ellerini kulaklarına götürüyorlar. Böylece namaza başlamış oluyorlar. Sonra da namaza başlamış olduğu için, ellerini namaz içinde göbeklerine bağlıyorlar. İki elin bir hareketi namazı bozacağı için bunların namazı bozulmuyor mu? Bir de vitrin üçüncü rekatında, elleri aşağı bırakmadan tekbir almak gerekmez mi?
CEVAP
Eller, kulaktan ayrılırken Allahü ekber demeye başlanıp, göbek altına bağlarken bitirilir. Bahsettiğiniz şekilde yapmakla da namaz bozulmuş olmaz. Yani ellerini kulaklarına götürürken veya ellerini kulaklara kaldırınca da tekbir getirilirse yine namaz bozulmuş olmaz. Fakat uygun olanı bizim bildirdiğimiz gibidir.
Vitirde de tekbir, ilk başlarken alınan tekbir gibidir. Eller aşağıya salıverilmeden kaldırılır. Eller salınsa da, namaz bozulmuş olmaz. Fakat aşağı salmadan kaldırılmalıdır.
İki rekât sünnet
Sual: Cemaate yetişebilmek için, bazen ikindinin sünnetini iki rekat olarak kılmakta mahzur var mı?
CEVAP
Cemaat başlamışsa, iki rekat da kılınmaz. Cemaatle namaz kılmak sünneti, diğer sünnetlerden 27 derece efdaldir. Bu bakımdan cemaate yetişmek için ikindinin sünnetini iki rekat olarak kılmakta mahzur yoktur. Resulullah efendimizin, ikindinin sünnetini iki rekat kıldığı da olmuştur. (Resulullah, ikindinin farzından önce, bazen iki rekat namaz kılardı) diye rivayet vardır. (Ebu Davud)
Rabbena’yı terk
Sual: Cemaate veya iftitah tekbirine yetişmek için Rabbena...yı terk caiz midir?
CEVAP
Evet.
İftitah tekbirine yetişmek
Sual: İftitah tekbirine ne zaman yetişilmiş sayılır?
CEVAP
Fatiha bitene kadar imama uyan, yetişmiş sayılır.
Son teşehhüt
Sual: Camiye girdiğimde, cemaat son teşehhüdde oturuyordu. İftitah tekbirini alıp otururken imam selam vermeye başladı. Cemaate yetişmiş oldum mu?
CEVAP
İmam selam vermeden önce, iftitah tekbirini aldığınız için, cemaate yetişmiş oldunuz.
Bayılan biriyle ilgilenmek
Sual: Cemaatle namaz kılarken sara tutan veya bayılan biri ile ilgilenmek için namazı bozmak caiz mi?
CEVAP
Evet.
Ön saftaki boş yer
Sual: Namaza duracağımız sırada, bazen ön safta bir kişilik boş yer oluyor. Yanımızdaki, bir yaşlıya, boş olan yere geçmesini işaret etmek caiz midir?
CEVAP
Caizdir. Kendisinin geçmesi iyidir. İsâr, muhtaç olduğu bir şeyi kendi kullanmayıp, muhtaç olan din kardeşine vermektir. İnsana lazım olan şeylerde isâr yapılır. Kurbet ve ibadetlerde isâr yapılmaz. Mesela, taharetlenecek kadar suyu, setr-i avret edecek kadar örtüsü olan, bunları muhtaç olana vermez, kendi kullanır. Namazda ön saftaki yerini başkasına vermez. Namaz vakti gelince abdestsiz kimsenin abdest suyunu başkasına vermesi caiz değildir. (Eşbah)
Allahü teâlânın beğendiği şeylere taat denir. Allah rızası için taat yapmaya ise, kurbet denir.
İmamın yüksek sesle okuması
Sual: Birkaç kişi, sabah namazına uyanamayıp, güneş doğduktan bir saat sonra sabahın farzını cemaatle kaza etseler, imamın yüksek sesle okuması gerekir mi?
CEVAP
Gerekir. (Hindiyye)
Mihrabda kıldırmak
Sual: Camide, mihraptan başka yerlerde, cemaatle namaz kılmak caiz midir?
CEVAP
Tam İlmihal’de (Camilerde birinci cemaatin imamı mihrabda kıldırmazsa mekruh olur) deniyor. Ancak sonraki cemaatler, mihraptan başka yerde kılmalıdır. (Eğer sonraki cemaatin imamı mihrapta bulunur, ezan ve ikamet okunmazsa, mekruh olmaz) diyen âlimler de vardır. İhtiyaten sonraki cemaatler mihrapta kılmamalıdır!
Bu hükümler, belli cemaati ve belli bir imamı olan mahalle camileri içindir. Yollarda, dinlenme tesislerinde ve iş yerlerinde birkaç vakit namaz kılınan mescitler böyle değildir.
Yol kenarlarındaki belli bir imamı olmayan mescitlerde, ezan ve ikamet okunarak, mihrapta veya mescidin başka yerinde cemaatler yapılabilir. (Halebi)
Camiye koşarak gitmek
Sual: Camiye koşarak gitmek uygun mu?
CEVAP
Cemaate yetişilemeyecek bile olsa, yine camiye koşarak gitmek mekruhtur. Peygamber efendimiz, (Namaza koşarak gitmeyin) buyurdu. (Buhari)
Camide yer ayırmak
Sual: Camide kendine belli yer ayırmak uygun mu?
CEVAP
Camide kendine yer ayırmak mekruhtur. Fakat, dışarı çıkarken, kimse oturmasın diye, yerine ceketini bırakırsa, gelince oraya tekrar oturabilir. Umumi yerlerde, parkta, vapurda, otobüslerde de böyledir.
Bu yerin fazlasını, iki kişi isterse, hangisine verirse, o oturur. İkisi de istemeden, bu fazla yere biri oturursa, bundan alıp ikincisine veremez. Fakat, burayı, onun emri ile, onun için ayırdım, kendim için ayırmadım diye yemin ederse, kaldırabilir. Umumi yerlerde, ilk oturan, herkese zararlı olmuş ise, kaldırılabilir.
Eksik kılınırsa
Sual: 4 rekatlık bir namaz kılan bir kimse dalgınlıkla 3 rekat kılsa ve 4 rekat kıldığını bilmese ve namazı bitirdikten sonra onu gören başka biri onun 3 rekat kıldığını söylemesi gerekir mi?
CEVAP
Söyleyen salih biri ise o namazı iade etmesi gerekir.
Kalkmayı unutmak
Sual: 4 rekatlık bir namazda ikinci rekatta kalkmayı unutup, iki tarafa da selam verdik. Ayağa kalkıp devam edip sehv secdesi yapmak kurtarıyor mu?
CEVAP
Evet kurtarır.
İmamın namazı
Sual: İmamın namazı sahih olmazsa, bundan cemaat mesul mü?
CEVAP
Mesul değildir.
Yavaşça Kur’an okumak
Sual: Mescitte namaz kılanların yanında Kur’an okunabilir mi?
CEVAP
Yavaşça okunabilir.
Ettehıyyatü’yü yavaş okumak
Sual: Cemaate geç yetişen kimse, cemaat 4. rekata oturduğu zaman ettehıyyatüyü okuduktan sonra selam verilene kadar bir şey okur mu?
CEVAP
Ettehıyyatüyü yavaş yavaş okur. Hızlıca okursa, o zaman, kelime-i şehadeti tekrar eder.
Mekruh vakitte namaz
Sual: Akşam ezanına 10 dakika kala yani mekruh vakitte, birkaç kişi ikindiyi cemaatle kılabilir mi? Kılarsa cemaat sevabına kavuşulur mu?
CEVAP
Evet kılabilir ve cemaat sevabına kavuşur.
Farzdan önce
Sual: Farzdan önce üç İhlas okumak bid’at midir?
CEVAP
Evet üç ihlas okumak bid’attir.
Salaten tüncina
Sual: Salâten tüncinayı, selamdan sonra okumak bid'at midir?
CEVAP
Evet bid'attir. Namazlardan sonra (âyet-el-kürsi) okunur. Sonra tesbihler çekilir, ondan sonra dua edilir. Dua ederken Salâten tüncinayı okumakta mahzur yoktur. Âyet-el kürsinin okunduğu yerde Salâten tüncinayı okumak sünneti değiştirmek olur. Yani bid'attir.
Kerahet vakti
Sual: Kerahet vakitlerinde de namazı cemaat ile kılmak caiz midir?
CEVAP
Caizdir.
Sünneti evde kılmak
Sual: Farzı camide cemaatle kılmak için sabah namazının sünnetini evde kılıp çıkıyoruz. Camiye gelince imam, Kuran-ı Kerim okumayı bitirince El fatiha diyor. Fatihayı okumak gerekir mi?
CEVAP
Sünneti kılanlar okuyamaz. Sünneti kılmayanların okumasında mahzur yoktur.
Ettahıyyatü bitmeden kalkmak
Sual: Biz ettehıyyatüyü bitirmeden imam kalkarsa bizim de kalkmamız gerek mi?
CEVAP
Ettehıyyatüyü bitirip kalkmamız gerekir.
Yanlış niyeti duymak
Sual: Öğleyi cemaatle kılarken imamın yanılarak yatsı namazına diye niyet ettiğini duydum. Namazdan sonra sen yatsıya niyet ettin dedim, hayır ben öğleye niyet ettim dedi. Namazımız sahih oldu mu?
CEVAP
Dil ile niyetin önemi yok. Kalben öğleye niyet etmişse, namaz sahih olur.
Namazdan sonra
Sual: Beş vakit namazdan sonra (Estağfirullah..) ifadesini müezzin mi, imam mı yoksa cemaat mi okur?
CEVAP
Herkes kendisi okur.
Cemaate sonradan yetişmek
Sual: Cemaate sonradan yetişen, Sübhanekeyi okuması gerekir mi, gerekirse ne zaman okumalıdır?
CEVAP
Sübhaneke okumak sünnettir. İmam içinden okuyorsa, başlar başlamaz okur. İmam açıktan okuyorsa okumaz.
Yüksek sesle âmin
Sual: Yüksek sesle âmin demek uygun mu?
CEVAP
Fatihadan sonra, imam ve cemaat, sessiz olarak, âmin der. İmam Fatihayı bitirince, cemaatin ve imamın yüksek sesle âmin demesi mekruhtur. Hafif söylemelidir.
İmamla dua etmek
Sual: Cemaat imamla dua ederken, imamın duasına mı âmin diyecek, kendi de dua edebilir mi?
CEVAP
Her ikisini de yapacaktır. İmamın duasına da âmin diyecek, kendisi de dua edecek. Bazı kimseler hep kendisi dua okuyor, imamınkine âmin demiyor. Kimisi de hep âmin diyor, kendisi hiç dua etmiyor. Her ikisini de yapmalıdır.
Başka cemaat
Sual: İkindiyi kılıp tesbih çekerken veya akşam namazının farzını kılıp son sünnetini kılmak için ayağa kalkınca, mescitte başka bir cemaat oluşuyor. Ben farzını kıldım, onlara tekrar uyup kılmam mı gerekiyor, yoksa hemen dışarı çıkmam mı gerekiyor?
CEVAP
Farzı yalnız kılmışsanız, hemen çıkmanız gerekir, cemaatle kılmışsanız, çıkmanız gerekmez.
Farz için beklerken
Sual: Sünneti kılıp farz için cemaati beklerken kelime-i tevhid okumakta mahzur var mı?
CEVAP
Hiçbir şey okunmaz.
Sırta dokunmak
Sual: Namaza sonradan gelen kişinin sırtımıza dokunmasını beklemek gerekir mi? Beklemeden onun cemaate uyacağını anlayıp kendiliğimizden geriye gelebilir miyiz?
CEVAP
Evet uygun olanı onun vurmasını beklememektir. Onun sözü ile gidilirse namaz bozulmuş olur. Kendi arzumuzla gidersek namaz bozulmuş olmaz.
Ara tekbirler
Sual: İmamla birlikte ara tekbirlerini bizim de söylememiz gerekir mi?
CEVAP
Evet gerekir.
Tertip sahibinin kazası
Sual: Tertip sahibiyim. Sabah namazına uyanamadım. Kaza etmeyi de unutmuşum. Aynı gün akşam namazında imam oldum. Yatsı namazını kıldıktan sonra sabahı kaza etmediğimi hatırladım. Ne yapmam lazım? Akşam namazını benimle kılan cemaatin namazı kabul oldu mu?
CEVAP
Cemaatin namazı sahih olmuştur. Onlara duyurmak gerekmez. Sizin sabah namazını kaza etmeniz lazım, çünkü kılmadınız. Tertip sahibi olduğunuzu unutarak, kıldığınız diğer namazları kaza etmeniz gerekmez, çünkü unutmak özürdür.
Üzeride yazı olan tişört
Sual: Üzerinde yazı, resim, fotoğraf olan tişörtle namaz kılınır mı?
CEVAP
Mekruh olur.
Sırttaki yazı
Sual: Bazen de sırt kısmında yazı olan kıyafetler var, bunun mahzuru olur mu?
CEVAP
Arkasındaki yazıyı cemaat okursa namaz mekruh olur. Çünkü bir yazıya, bakıp, anlamak bozmaz ama anlayınca mekruh olur.
Telefon çalarsa
Sual: Cemaatle namaz kılarken devamlı çalan cep telefonunu namazı bozup kapatmak caiz mi?
CEVAP
Namazı bozmak haram olur. Namazı bozmadan az hareketle kapatma imkanı varsa kapatılır. [Namazdan önce tedbir almalı, ya kapatmalı veya sesini kısmalıdır.]
Namazda uyumak
Sual: İmama uyan, namazda ayakta veya otururken uyusa namazı veya abdesti bozulmuş olur mu?
CEVAP
Eğer uyuduğunda bir tarafa düşerse abdesti de namazı da bozulur, düşmezse bozulmaz.
Çocukla cemaat
Sual: On yaşında bir çocuğum var. Onunla cemaat olup cemaatle namaz kılabilir miyim?
CEVAP
Çocukla da cemaat olur ve cemaat sevabı alınır.
Farzı kaçırmak
Sual: Mescide gelen ikindi veya yatsı namazın sünnetine başlandığını görse, o da eğer namaza duracak olsa, farzın ilk rekatını kaçıracağını anlasa ne yapar?
CEVAP
O rekat kaçacaksa, yani biz sünnet kılarken farz kılınacağı için mekruh olur. Onun için sünneti dört değil iki rekat olarak kılar. İki rekat kılınca da yetişemeyeceğini anlarsa, bekler, namaza durmaz.
Cemaate başlanırsa
Sual: Öğlenin farzını yalnız kıldım. Ben bitince yanımda farzı cemaatle kılmaya başladılar. Onlara uymam lazım mı, uymam lazımsa nasıl niyet edeceğim?
CEVAP
Cemaat olunca cemaate uymalı. Allah rızası için namaz kılmaya, uydum imama demeniz yeterlidir. Sadece öğle ve yatsı namazını böyle cemaatle kılabilirsiniz. Diğerlerini kılamazsınız. Çünkü sabahın ve ikindinin farzından sonra nafile kılınmaz. Akşamda ise üç rekat nafile olmaz. Sadece öğle ve yatsı namazı kılınır.
Sessiz selam
Sual: Cemaatle namaz kılarken imam namazı bitirince sessiz selam verse ne yapılmalıdır?
CEVAP
Diğerleri de selam verip namazdan çıkarlar.
Ayakkabıların yeri
Sual: Camide ayakkabıları arkaya mı öne mi koymak uygundur?
CEVAP
Çalınma endişesi ile namaz kılmak huşuya mani olacağı için ayakkabıları arkaya koymak mekruhtur. Öne ve sağa koymak da sünnete aykırıdır. Sol tarafa koymak sünnettir. Çalınma endişesi yoksa, yani huşuya mani değilse, arkaya koymanın da mahzuru olmaz.
Namaz kılarken
Sual: Camide namaz kılarken yanımızdan geçen, çarpmasın diye yana çekilsek namaz bozulur mu?
CEVAP
Kendi arzumuzla çekildiğimiz için namaz bozulmaz.
Takkesiz imam
Sual: Takkesiz namaz kıldıran imamın arkasında namaz kılınır mı?
CEVAP
Kılınmaz. Kılınırsa mekruh olur. Takkeye önem vermiyorsa daha kötüdür. İtikadı bozuk olabilir. Kasten sünnete riayet etmeyen imamlara uymamalıdır.
İtikâfa niyet
Sual: Mescide girerken niçin "itikâfa niyet ettim" deniyor?
CEVAP
İtikâfa niyet edince orada yatmak, yiyip içmek v.s caiz olur. İtikâfa niyet etmezsek bunlar yapılmaz.
Cemaate uymak
Sual: Mescitte vaktin farzını tek başına veya cemaatle kılan bir kimse, mescide gelen bir grup cemaat yapar ise, bu cemaate uymak zorunda mıdır? Bu konu ile ilgili hüküm nedir?
CEVAP
Cemaatle namaz kılınırken tek başına namaz kılmak veya oturup dua etmek tesbih çekmek mekruh olur, ya cemaate uyulur veya dışarı çıkılır. Ama itikâfa niyet edilmişse orada durulabilir. İkindiyi, sabahı veya akşamı kıldıktan sonra tekrar cemaate uyulmaz; ya dışarı çıkmalı veya itikâfa niyet etmelidir.
Müezzin yerleri
Sual: Bazı camilerde müezzinlerin yerleri yüksek oluyor. Buradan imama uyulabilir mi?
CEVAP
Yüksekte durmanın mahzuru olmaz. Fakat tek başına dururlarsa tahrimen mekruh olur. İki veya daha fazla kişi olursa kurtarır.
Camiye gitmenin önemi
Sual: Camiye gidemiyorum. Ne tavsiye edersiniz?
CEVAP
Camiye gitmeyi ihmal etmemelidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Her namaz vakti camiye giden, ya Allah yolunda istifade edeceği bir ahiret kardeşi bulur, ya güzel bir ilme, ya hidayetini artıracak veya onu sapıklığa düşmekten muhafaza edecek bir kelimeye yahut rahmet-i İlahiyyeye mazhar olur.) [Taberani]
Euzü besmele
Sual: Cemaatle namaz kılarken, sübhanekeyi okuduktan sonra, euzü besmele çekilir mi?
CEVAP
Çekilmez.
Okuduktan sonra
Sual: Cemaatle namaz kılarken, imam selam verir vermez kalkıp, Allahümme entesselamü ayakta veya başka yerde okuyabilir miyiz?
CEVAP
Gerek cemaatle ve gerekse yalnız kılarken, okunduktan sonra ayağa kalkmalıdır.
3 secde
Sual: İmamdan önce başı secdeden kaldırıp koymak 3 secde sayılır mı?
CEVAP
Hayır.
İmamın adını niyette söylemek
Sual: Cemaatle namaz kılarken uydum Ali’ye dedim. İmam Veli imiş. Namaz sahih mi?
CEVAP
Sahih olmaz. Onun için imamın ismini söylememeli, sadece uydum imama demeli.
İkinci saf
Sual: İkinci safa da imamın arkasından mı başlanır?
CEVAP
Evet.
Ön saftaki boşluk
Sual: Ön safta boş yer varken, arkada yalnız imama uyulur mu?
CEVAP
Mekruh olur.
Tesbih çekmeden dua
Sual: İmam duaya başlayınca, tesbih çekmeyen de duaya katılır mı?
CEVAP
Tesbihi çektikten sonra duaya katılması daha iyidir. İşi varsa tesbih çekmeden dua etmesi de caizdir. Hatta hiç tesbih çekmeden, dua etmeden gitmesi de caizdir.
Yatsıyı kılmış olan
Sual: Yatsıyı ve vitri de kılmış olan yatsının farzını kılana uyar mı?
CEVAP
Nafile olarak kılması iyi olur.
İmamın yanına durmak
Sual: İmamla bir kişi namaz kılarken, biri gelip imamın arkasına veya soluna veya sağdakinin sağına dursa, mekruh olur mu?
CEVAP
Mekruh olmaz.
Mesbuka uymak
Sual: Mesbuka uymak caiz mi?
CEVAP
Hayır. Mesbuk imam olamaz.
Dışarıdan gelenin selamı
Sual: Camide sünneti kılıp, farzı beklerken, dışarıdan gelenin selamını almak, sünnet ile farz arasında bir şey okumak gibi mi?
CEVAP
Evet. Vakit az ise, tefekkür veya kalben zikir etmeli. Vakit fazla ise, kaza namazı kılmalı.
Bir kişilik boşluk
Sual: Cemaatle namazda en sağda duranın solundaki kişinin abdesti bozulup gitse, bir kişilik boşluk kalıyor. Sağdaki de yana bir adım atarak boşluğu doldursa namaz bozulur mu?
CEVAP
Bozulmaz.
Cemaate uymak
Sual: Yalnız başına farzı kılanın yanında, sabah veya akşamın farzı cemaatle kılınmaya başlansa, o kişi namazı bozup imama uyabilir mi?
CEVAP
Evet hemen sağına selam verip cemaate uyar. Sadece akşam ve sabah namazında, birinci rekâtta secde ettikten sonra da, namazı bozup cemaate uyar, fakat ikinci rekâtın secdesini yaptıysa, cemaate uymayıp namazını tamamlar. Diğer namazlarda böyle değildir.
Dört rekâtlı farzlarda, birinci rekâtın secdesini yapmadıysa, yine hemen sağına selam verip cemaate uyar. Birinci rekâtın secdesini yaptıysa, iki rekât kılıp selam verir. Üçüncü rekâtın secdesini yapmadıysa, ayakta bir tarafa selam verip bozar ve cemaate katılır. Üçüncü rekâtın secdesini yaptıysa, dört rekâtı tamamlar.
Sesli okumamak
Sual: Akşam namazını kılana uydum. Sesli okunacağını bilmediği için gizli okudu. Benim namazım sahih oldu mu?
CEVAP
Evet, sizinki sahih olur. Onun da bilmemesi özür olur. Kasten yapsa idi vacibi terk etmiş olurdu.
İmamın selamı
Sual: İmam, selam vermedi diye imama uydum. Bir arkadaş, beni görmüş, selamdan sonra uyduğumu söyledi. Ona inanıp tekrar kılmam lazım mı?
CEVAP
Evet.
Cemaatin önüne geçmek
Sual: Odada imamın arkasına bir saf sığıyor. Sonradan gelenlerin, cemaatin önünden geçip, imamın sağına, soluna durması caiz mi? Arka saf dolar zannı ile imamın sağına soluna durmak caiz mi?
CEVAP
Her ikisi de caizdir.
İkamet okunurken
Sual: İkamet okunurken imam ayakta ise, cemaat de kalkar mı?
CEVAP
Kalkması lazım değildir. Kalkmaları caizdir.
İkamet okunurken
Sual: İkamet okunurken camiye girince oturmak gerekir mi?
CEVAP
İkamet okunurken camiye giren kimse, imam mihraba gitmek üzere ayağa kalkmamışsa, oturur.
İmam otururken ayakta beklemek mekruh olur. (N. İslam)
Sırta secde etmek
Sual: Sırta secde edenin sırtına, secde etmek caiz mi?
CEVAP
İkincisinin secdesi, sahih değildir.
El Fatiha denince
Sual: İmam el-fatiha deyince salevat da okumak efdal mi?
CEVAP
Evet.
İmamın hatası
Sual: İmam, ilk oturuşu unuttu. İkaz ettik. Namazı secde-i sehv yapmadan tamamladı. Namazı iade etmesi vacip miydi?
CEVAP
Değildi. Çünkü imamın secde-i sehv etmeme yetkisi var.
Maliki’de selam vermek
Sual: İmam, secde-i sehv için selam verince, Maliki’yi taklit eden secde-i sehv olduğunu bilmeden selam verse, namaz bozulur mu?
CEVAP
Hayır.
Selam vermeden kalkmak
Sual: İmam, son rekatta salli bariki okuduktan sonra, selamı unutup, kalkıp gitse, cemaat, kendi kendine mi selam verir?
CEVAP
Evet.
Son teşehhüd
Sual: İmama son teşehhüdde uyan, namazı nasıl kılar?
CEVAP
Yalnız kılan gibi kılar.
Aşır okumak
Sual: Her namazdan sonra mihrabiye, aşır okumak caiz mi?
CEVAP
Evet.
Mihrabiye’den sonra
Sual: Mihrabiyeden sonra, uzun salevat-ı şerife okumak caiz mi?
CEVAP
Ara sıra okunması caizdir. Sünnetmiş intibaını vermemek için her zaman okunmamalıdır.
İmamın gizli okuması
Sual: İmam, açık okunacak yerde, Fatihanın yarısını gizli okusa, gizli okunacak yerde, açık okusa, secde-i sehv gerekir mi?
CEVAP
Evet. Fakat cemaatle secde-i sehv yapmamak caizdir.
Tesbihleri okumak
Sual: Cemaatten biri, işi varken, tesbihleri ve duayı beklemeden dışarı çıkınca, dışarıda veya gittiği yerde okuması caiz olur mu?
CEVAP
Evet.
Dar pantolon
Sual: Dar pantolon olunca, cemaati terk etmek gerekir mi?
CEVAP
Cemaat terk edilmez.
İmamın getirdiği tekbir
Sual: İmam, cenaze namazında üç tekbir getirdi. Cemaatten dört tekbir getirenler de oldu. Bunların namazı sahih oldu mu?
CEVAP
Evet.
Dolu mescit
Sual: Mescit dolu idi. İmamın son teşehhüdde oturduğunu anladım. Birinin önüne oturdum. Günah mı?
CEVAP
Zaruret olduğu için caizdir.
Cemaatin kalkması
Sual: İmam 4. rekata kalkmayı unutup oturursa cemaat kalkar mı?
CEVAP
Ön saftaki cemaatten birinin "sübhanallah" diye ikazı iyi olur.
İki namazı cem
Sual: İki namazı cem ederken, yanımda, ikindi cemaatle kılınmaya başlansa, öğleyi kıldıktan sonra onlara uymam caiz mi?
CEVAP
Evet.
İmamı duymamak
Sual: İmamın tekbirini duymadık. İmam, rükudan kalkarken biz rükuya indik. Secdede imama yetiştik. Namazımız sahih oldu mu?
CEVAP
Evet.
Kerahet vaktinde ikindi
Sual: Kerahet vaktinde, ikindiyi yine cemaatle kılmak gerekir mi?
CEVAP
Evet.
Gece yarısı yatsı
Sual: Yatsı gece yarısına kalsa, cemaatle mi kılmak evladır?
CEVAP
Evet.
Sübhaneke okurken
Sual: Biz Sübhaneke okurken, imam sesli okumaya başlıyor. İmam, nefes aldığı zamanlarda kalan kısmı tamamlamak uygun mudur?
CEVAP
Evet.
Selamı uzatmak
Sual: İmam, sağa selam verirken (Lah) kısmını uzatıyor. Cemaat, kısaca selam veriyor. İmamdan önce selam verilmiş sayılır mı?
CEVAP
Hayır. Namazları sahihtir.
İmama uymaya niyet
Sual: Evinden çıkarken imama uymaya niyet eden, yolda biri ile konuşsa, yeniden mi niyet etmesi gerekir?
CEVAP
Evet.
5. rekata kalkmak
Sual: İmam yanılıp 5. rekata kalksa, o anda biri gelip ona uysa, namazı sahih olur mu?
CEVAP
Hayır sahih olmaz. Çünkü farz kılacak olanın nafile kılana uyması caiz değildir.
Kılınmamış rekat
Sual: İmam, teşehhüdden sonra, 5. ye kalktı. 6. da kılıp selam verdi. 2. rekatta imama uymuştum. İmam 5.ye kalkınca, uymayıp, kılmadığım bir rekatı tek başına kıldım. Sahih mi?
CEVAP
Evet.
Sure-i Haşr’ı okumak
Sual: Sure-i Haşrın sonunu imam okuyunca, cemaat de okumuş sayılır mı?
CEVAP
Evet. Çünkü kendisinin okuması sünnet, dinlemesi ise farzdır. Sünnet sevabı, farzın yanında denizde damla bile değildir.
İmamın namazı bozulursa
Sual: İmamda namazı bozan bir şey bulunduğunu anlayan kimse ne yapmalı?
CEVAP
Bu namazı tekrar kılar. Bunu imam namazda hatırlarsa yahut namazda iken namazı bozan bir şey hasıl olursa, bunu hemen cemaate bildirir. Namazdan sonra anlarsa, o cemaatten olduklarını hatırladığına söyleyerek, haber göndererek bildirir. Haber alan, iade eder. Alamayan affolur. Bir kavle göre de, imamın cemaate haber vermesi gerekmez.
Namazda adım atmak
Sual: Cemaatle namaz kılarken, önümdeki saftan biri veya yanımdaki ayrılsa, namaz içerisinde onun yerine bir adım atarak geçebilir miyim?
CEVAP
Geçmek gerekmez. Geçilse de mahzuru olmaz. Yani hem öne hem yana geçilebilir.
İmamla aradaki mesafe
Sual: İmamla cemaatın arasından 15-16 metrelik bir yol geçiyor. Yolun arkasında kalan cemaatin namazı sahih olur mu? Yol dışarıda, cemaat cami dışındadır.
CEVAP
Cami içi ile dışarısı farklıdır. (Fetâvâ-yı Hindiyye)de diyor ki, (İmama uymaya mani olan sebeplerden biri, imam ile cemaat arasında, kayık geçecek kadar nehir veya araba geçecek kadar yol yahut sahrada kılarken, arada iki saflık boşluk bulunmaktır. Camilerin içinde büyük boşluk arkasında, imama uymak caizdir.) Demek ki dışarıda olduğu için o kadar bir boşluk varsa imama uymak caiz olmuyor.
Elleri bağlamak
Sual: Cemaat otururken imama uyacağımız zaman ellerimizi bağlayıp öyle mi cemaate dahil olacağız?
CEVAP
Elleri bağlamak gerekmez.
Kadınla namaz
Sual: Ben namaz kılarken hanımım veya annem yahut yabancı bir kadın benim önümde namaz kılarsa namazım olur mu?
CEVAP
Sizden dokuz ayak ileride iseler namazınız sahih olur.
İmamın uyuması
Sual: Son teşehhüdde salli bariki okuduktan sonra imam uyusa veya epey vakit geçtiği için uyuduğu sanılsa, cemaatin selam verip namazdan çıkması caiz mi?
CEVAP
Evet.
Namazda iki niyet
Sual: Öğle, ikindi ve yatsı namazının ilk sünnetlerini kılarken, abdestten sonra kılınan sübha namazına veya tehıyyat-ül-mescid namazına da niyet edilebilir mi?
CEVAP
Evet, niyet edilmesi iyi olur. Hattâ bir yolculuğa çıkılacaksa veya yolculuktan yeni dönülmüşse, niyet sevabı da almak için, tehıyyat-ül-menzil namazına da niyet edilebilir. Mesela (Bugünkü öğlenin ilk sünnetine, ilk kazaya kalan öğle namazının farzına, tehıyyet-ül-mescide, tehiyyat-ül menzile ve sübha namazı kılmaya) diye niyet edilir.
Mukim kılmak
Sual: Ankara'ya gitmek üzere evden çıktım, 10 km uzaklıktaki iş yerime geldim, daha İstanbul'da olduğum için kendimi seferi hissetmedim. İmam olup öğleyi mukimlere kıldırdım. Benim ve cemaatin namazları sahih oldu mu?
CEVAP
Sizinki mekruh olarak sahih oldu. Cemaatinki ise hiç sahih olmadı. Çünkü farz kılanın nafile kılana uyması caiz değildir. Sizin son iki rekatınız nafile olduğu için cemaatin namazı sahih olmadı.
Tesbih atmak
Sual: Mescitte, tesbihi olmayana, tesbih atmak edebe aykırı mı?
CEVAP
Evet.
Evde cemaat
Sual: Evinde namazını kılanın yanına, birkaç kişi gelip, ikindi veya akşam namazını cemaatle kılsa, onun evden çıkması gerekir mi?
CEVAP
Hayır.
İmamın yerine geçmek
Sual: İmamın abdesti bozulsa, yerine geçen, nereden okur?
CEVAP
Baştan veya imamın kaldığı yerden okuması caizdir.
İmamın hatasını söylemek
Sual: Hariçten biri, imamın hatasını söylese, o da düzeltse caiz olur mu?
CEVAP
Caiz olmaz.
Namaz kılınırken çalışmak
Sual: Odada cemaatle namaz kılınırken çalışmam caiz mi?
CEVAP
Namaz kılmış olan için caizdir.
Namazı iade etmek
Sual: Tanıdığım salih arkadaşlara baktım cemaatle ikindi namazını kılıyorlar. Ben de onlara uyup kıldım. Sonra saatime baktım ki namaz vakti yeni girmiş. İade ettim. Eğer saatime bakmasaydım bu namaz veya daha önce böyle saatime bakmadan onlara hüsnü zan edip kıldığım namazlar ne oldu? Bazen unutup abdestsiz kıldırsalar veya iyi sandığımız kimsenin, sonradan inançsız olduğu meydana çıksa, bütün bu namazları kaza etmemiz gerekir mi?
CEVAP
Kaza etmeniz gerekmez. Bu konuda birkaç örnek:
1- Dinimiz, zahire göre hükmeder. Adamın abdestsiz olduğunu niye bilmedin veya inançsız biri olduğunu niye anlamadın diye sorguya çekmez.
2- İmam unutup abdestsiz kıldırsa, namazdan sonra hatırlasa cemaate söylemese, abdest alıp namazını kılsa, cemaate söylemediği için günaha girmiş olmaz. Eğer cemaate benim abdestim yoktu demişse, duyanların tekrar kılmaları gerekir. Duymayanlar sorumlu olmazlar.
3- Vesvese etmekten sakınmalıdır. İbadette zannı galip yeterlidir. Mesela gusledip banyodan çıksa, fakat bazı yerleri kuru kalmış olsa, kuru kaldığını bilmese guslü sahih olur. Bunun gibi insan domuz yağı bulunan bir şey yese, domuz yağı olduğunu bilmese, bilmediği için ona günah olmaz.
4- Araştırıp kıble istikameti diye yanlış olarak ters yöne dönse bile, yine namazı sahih olur.
5- Bayram hilaline baksa hava bulutlu olduğu için görülmese, ama gerçekte ise ertesi günü bayram olsa, o kimse hilali görmediği için ertesi günü yani bayram günü oruç tutsa, hem günah olmaz, hem de o oruç ramazan ayından sayılır.
Rüku’a gitmek
Sual: Cemaate imam rükuda iken yetişen mesbuk, yalnız tekbir getirip de mi rükuya gider, yoksa tekbir getirdikten sonra bir daha Allahü ekber der öyle mi rükuya gider?
CEVAP
Vakit müsaitse inerken de tekbir getirir, değilse sadece iftitah tekbiri yetişir.
Namazı kılmış olan
Sual: Vaktin farz namazını kılan bir kişi namaz kılmamış bir kişiye imam olup namaz kıldırabilir mi?
CEVAP
Kıldıramaz. Şafii’de kıldırabilir.
İlk oturuş
Sual: İmama sonraki rekatlarda yetişildiğinde ilk oturuşta sadece ettehıyyatü mü okunur?
CEVAP
Evet.
Farzdan sonra sünnet
Sual: Öğle namazı farzı kılınırken imama uyan, ilk sünneti farzdan hemen sonra mı, yoksa son sünnetten sonra mı kılmalıdır, yatsı namazında da durum böyle midir?
CEVAP
Önce ilk sünnet kılınır.
Tek kişi
Sual: İki kişi cemaatle namaz kılarken, cemaat olan tek kişi imamın neresine durur? Bunlar namaz kılarken bir başkası gelse o nereye durur?
CEVAP
Cemaat bir kişi ise, imamın sağ yanında hizasında durur. Solunda veya arkasında durması mekruh olur. Ayağının topuğu, imamın topuğundan ileri olmazsa, namazı sahih olur. Çok kimse, bunu bilmediği için imamın gerisinde duruyor. İmamla omuz omuza olmalıdır. İmamdan ileri olmamak için ayağının topuğu imamın topuğundan ileri olmaması yeter. İhtiyat için dört parmak kadar geriden durulabilir.
İki kişi cemaatle namaz kılarken, bir kişi daha gelse, bu kişi, imamın yanındakinin omzuna hafifçe dokunur, geriye gelmesini bekler. O geriye gelirse onun yanında durur, gelmezse, yahut o kişinin geleceğini sanmıyorsa, o kişinin sağına veya imamın soluna durabilir.
Bazı kimseler böyle geriye gelineceğini bilmiyor. Bilmediği için de gelmeyebilir veya vuran kimsenin emri ile geriye gelirse namazı bozulur. Kendi isteği ile geriye gelirse namazı bozulmuş olmaz. Gelen kişi yalnız kalmasın diye kendi isteği ile gelmelidir.
Papazın imamlığı
Sual: Bir papaz, inancını saklayıp müslüman gibi senelerce namaz kıldırsa, cemaat onun papaz olduğunu bilmediği için, cemaatin namazına bir zarar gelir mi?
CEVAP
Gelmez.
Âlimin yanında yürümek
Sual: Yaş veya ilimce büyük olan bir zatla giderken, onun sağında mı, solunda mı gitmek gerekir?
CEVAP
İki kişi cemaatle namaz kılarken biri imam olunca, diğeri cemaat olur. Cemaat olan sağda, imam olan solda durur. Yürürken de rütbesi veya ilmi fazla olan solda yürür.
İmam vekil etmek
Sual: Ben imam oldum, birkaç arkadaşla evimizin bir odasında cemaatle namaz kılarken, öbür odada hasta yatan annem çağırdı. Ben de yavaşça selam verip namazı bozdum. Giderken bir arkadaşı yerime vekil ettim. O namazı tamamladı. Bu namaz sahih oldu mu?
CEVAP
Evet sahih oldu.
Abdestsiz namaz
Sual: Birkaç arkadaşla cemaatle namaz kıldırıyordum. Bir müddet sonra abdestimin olmadığını hatırladım. Hemen namazı bozup yerime birini vekil edip gittim. Niye gittiğimi sordular, ben de abdestimin olmadığını söyledim. Onların namazı sahih oldu mu?
CEVAP
Onların namazı sahih olmadı. Çünkü sizinle kıldıkları sahih değildi. Seadet-i Ebediyye’de şöyle bildiriliyor:
İmamda namazı bozan bir şey bulunduğunu anlayan kimse, bu namazı tekrar kılar. Bunu imam namazda hatırlarsa, bunu hemen cemaate bildirir. Namazdan sonra anlarsa, o cemaatten olduklarını hatırladığına, söyleyerek, haber göndererek, yazarak bildirir. Haber alan, iade eder. Alamayan affolur. Bir kavilde ise imamın cemaate haber vermesi lazım değildir. Şafii mezhebinde haber vermesi gerekmez.
Mekruh mu, sünnet mi?
Sual: İşyerinde veya evde, namazları cemaat yapıp kılalım diyoruz. Fakat namaz oldukça gecikiyor. Namazı, yalnız dahi olsa erken vaktinde kılmak mı, yoksa kerahet vaktinde dahi olsa cemaati beklemek mi daha efdaldir?
CEVAP
Sünnet ile mekruh çakışınca mekruh işlememek için sünnet terk edilir. Mekruh vakitte cemaatle kılmak mekruhtur. Onun için mekruh vakit girmeden yalnız kılınır.
Mihrapta kılmak
Sual: (Camide, ilk cemaatin imamı mihrapta durmazsa mekruh olur) deniyor. Namaz kıldığımız camide, birkaç bölme var. Mihrap olan yerde, cuma ve bayram namazlarını kılıyoruz. Kışın burası soğuk olduğu için, beş vakit namazı küçük odada kılıyoruz, fakat orada mihrap yok. Kıldığımız namazlar mekruh mu oluyor?
CEVAP
Her oda, müstakil yer demektir. Kışın küçük odada namaz kılmak mekruh olmaz.
Cemaatin farza başlaması
Sual: Sünnet veya kaza namazı kılarken, cemaat farza başlarsa, namazı bozup, imama uymak gerekir mi?
CEVAP
Dört rekat sünnete başlamış ise, iki rekat kılınca selam verip imama uyar. Üç rekat kılmışsa dörde tamamlar. Sünnet kılarken kaza namazına da niyet eden, farza başlanıldığını görürse, namazını bozmaz. İki veya dört rekata tamamlar. Mesela öğlenin ilk sünnetinde iki rekatta selam veren, farzdan sonra, iki daha kılarak, dörde tamamlar. Yeniden dört rekat kılması, daha iyi olur. Kaza kılarken cemaate başlanırsa, tertip sahibi olan bozmaz. Maliki mezhebinde de böyledir.
Cemaatle namaz kılarken, başka bir namaz kılmak tahrimen mekruhtur. Bunun için, iftitah tekbirine yetişemeyeceğini zanneden, başka namaza başlamaz, cemaati bekler.
Tekbiri ayakta almak
Sual: İmama rükuda yetişmek için, acele tekbir alıp, rükua gidince tekbiri bitiren, o rekata yetişmiş olur mu?
CEVAP
İftitah tekbirini ayakta almak şarttır. Eğilirken alınırsa imama uyulmuş olmaz. O namaz sahih olmaz.
İftitah tekbirini ayakta alıp, sonra imamla rükuda bir an beraber kalınca, hem namaz sahih olmuş olur, hem de o rekata yetişmiş olunur. Rekata yetişeceğim diye eğilirken tekbir alınmamalı. Rekata yetişemese de, namaza uyması sahih olmalı. Namaza uymak sahih olmazsa, namaz da sahih olmaz.
Evden çıkarken niyet
Sual: Cemaatle namaz kılmak niyetiyle evden çıkan, yeni bir niyet etmeden imama uyabilir mi?
CEVAP
Uyabilir; fakat yolda namazı bozacak bir şey yapmamak gerekir. Yürümek ve abdest almak zarar vermez. (Seadet-i Ebediyye)
Seferi imama uyan
Sual: Seferi imama uyunca, imam selam verdikten sonra, iki rekât daha kılarken Fatiha okumak gerekir mi?
CEVAP
Bazı âlimler, seferi imama uyan mukim, üçüncü ve dördüncü rekâtlarda Fatiha okumasa da olur dediyse de, Şems-ül eimme Abdülaziz Halvani ve başka âlimler, okur dediler. O hâlde, ihtiyat ederek okumalıdır. (Cami-ur-rumuz, Tatarhaniyye)
İmamın ve cemaatin niyeti
Sual: İmam cemaatle namaz kıldıracağı zaman nasıl niyet eder?
CEVAP
İmam, (Bana uyan cemaate imam oldum) der. İmamın, erkeklere imam olmaya niyet etmesi şart değildir. Eğer niyet etmezse namaz sahih olur; ama kendisi cemaatle kılmak sevabına kavuşamaz. (Cemaate imam olmaya) niyet ederse bu sevaba da kavuşur.
Cemaatte kadın da varsa imamın, (Kadınlara imam olmaya) diye niyet etmesi şarttır. Böyle niyet etmezse kadınların namazı sahih olmaz.
İmamdan önce selam
Sual: İmam daha okumalarını bitirmeden, dalgınlıkla imamdan önce her iki tarafa da selam verenin namazı bozulur mu?
CEVAP
Bozulmuş olmaz. İmamın selam vermediğini görünce, namaza devam eder ve imamla tekrar selam verir.
Sünnet kılarken imama uymak
Sual: Tam İlmihal’de (Dört rekât sünnet kılarken, farz kılan imama uyan, namazı farz gibi kılar) deniyor. Sünnet kılarken, farz kılan imama nasıl uyulur?
CEVAP
Nafile kılan farz kılana uyabilir. Mesela, öğlenin sünnetini kılmadan cemaate yetişen kimse, öğlenin farzını kıldıktan sonra, ilk sünneti kılacağı sırada, yanında yeniden cemaat teşekkül etse, o imama uyarak öğlenin sünnetini kılar. İmama uyduğu için de, farz gibi kılar. Son sünneti kılarken de uyulabilir; hatta son sünneti kıldıktan sonra da, imama uyup nafile kılınabilir.
Ön safa geçmek
Sual: Cemaatle namaz kılarken bazen ön safta boş yer oluyor. Namaza başlamış cemaatin önünden geçerek ön safı doldurmak gerekir mi?
CEVAP
Öndeki safta boş yer varken, arkasındaki safta durmak mekruhtur. Ön safa geçmek için, cemaatin önünden geçmek de günah olmaz. Hatta, birinci safta boş yer olup ikinci safta boş yer yoksa, ikinci safı yarıp birinci safa geçilir.
Bulaşıcı hastalığı olan
Sual: Bulaşıcı bir hastalığı olanın, mescide devam etmesi caiz midir?
CEVAP
Caiz değildir.
Cemaatle kaza kılmak
Sual: Bir arkadaşım, kaza borcu olduğu için, cemaatle teravih namazı kılınırken imama uyarak kaza namazı kıldığını söyledi. Bu şekilde, başka bir namaz kılana uyarak kaza kılmak caiz olur mu?
CEVAP
Şafii mezhebindeyse, caizdir. Hanefi mezhebinde caiz olmaz. Hanefi mezhebinde, aynı namaz kazaya kalmışsa cemaatle kaza edilebilir. Mesela bugünkü sabah namazını vaktinde kılamayanlar, kazasını cemaatle kılabilirler. Bunun haricinde, Hanefi’de cemaatle kaza namazı kılmak caiz değildir. Çünkü herkesin kazaya kalan namaz vakitleri değişiktir.
Hanefi’ye uyan Şafii
Sual: Hanefi imama uyan Şafii veya Şafii imama uyan Hanefi, sabah namazında kunut okur mu?
CEVAP
Hanefiye uyan Şafii, okumaya fırsat olmadığı için, kunut okumaz. Şafii’ye uyan Hanefi de, okumaz, imamı bekler.
İkinci cemaat
Sual: Mescitte, ikinci üçüncü cemaat yapılsa, imam olanın illa mihrapta mı durması gerekir?
CEVAP
Camide ilk cemaatin imamı mihrapta kıldırmazsa, mekruh olur. İmamı ve cemaati belli kimseler olan her camide, vakit namazları, imam mihrapta olarak, cemaat ile kılındıktan sonra, tekrar cemaatler yapılabilir. Ancak sonraki cemaatler, mihraptan başka yerde kılmalıdır!
(Eğer sonraki cemaatin imamı mihrapta bulunur, ezan ve ikamet okunmazsa, mekruh olmaz) diyen âlimler de vardır. İhtiyaten sonraki cemaatler mihrapta kılmamalıdır!
Yol kenarlarındaki belli bir imamı olmayan mescitlerde, ezan ve ikamet okunarak, mihrapta veya mescidin başka yerinde cemaatler yapılabilir. (Halebi)
Cemaatten ayrı ikamet
Sual: Yollarda veya belli bir imamı olmayan yahut cemaati belli kimseler olmayan camilerde, cemaatten ayrı namaz kılarken ikamet okumak gerekir mi?
CEVAP
Yollarda bulunan veya imamı ve müezzini bulunmayan ve cemaati belli kimseler olmayan camilerde, çeşitli zamanlarda gelenler, bir vaktin namazı için, çeşitli cemaatler yaparlar. Her cemaat için, ezan ve ikamet okunur. Böyle camide, yalnız kılan da, ezan ve ikameti kendi işiteceği kadar sesle okur.
İmamla yapılan hatalar
Sual: İmam ile namaz kılarken imam secdeden doğruldu zannederek başımı kaldırdım, baktım ki imam daha secdede. Tekrar secdeye gittim. Yani benimki üç secde oldu. Bir de yine dalgınlıkla, imam selam vermeden önce selam verdim. Sonra baktım imam daha okuyor. Bekleyip imamla birlikte selam verdim. Namazım sahih oldu mu? Secde-i sehv yapmam gerekiyor muydu?
CEVAP
İmamla yapılan hatalarda secde-i sehv gerekmez. Namazınız sahih olmuştur.
Saf olmak
Sual: Cemaatle namaz kılarken, yalnız bir kişi varsa, o bir kişinin imamdan yarım metre geriye durması mı gerekir?
CEVAP
Hayır. Yan yana durmaya saf olmak denir. İki kişi yan yana durunca saf olur. Biri geride, imam ileride durunca saf olmaz. İmamla yan yana aynı hizada durmaları gerekir. İmamın sağ yanında duran kimsenin, secdeye inip kalkarken, imamdan ileri gitmemesi için, topuklarının imamın topuklarından geride durması ihtiyatlı olur. İmamdan ileri geçmezse, imamla aynı hizada durmasında mahzur olmaz.
Bir kadınla kocası veya mahremi bir erkek, cemaatle namaz kılarken, kadın tam imamın arkasında durur.
Sesli okumak
Sual: Sübhaneke okumayı yetiştiremezsek imam açıktan okurken devam edip bitirmemizde veya imam açıktan okumaya başlayınca imama yeni uymuşsak, Sübhanekeyi okumakta bir sakınca var mıdır?
CEVAP
İmam sesli okurken, Sübhaneke okunmaz. Yarıda kalmışsak bile kesmemiz gerekir. Sübhaneke okumak sünnet, imamı dinlemek ve imama tâbi olmak vacibdir. İmam, âyet aralarında nefes alırken Sübhanekeyi parça parça okumakta da mahzur yoktur.
İmama tabi olmak
Sual: Kunut’u okumak da, Ettehıyyatü’yü okuyacak kadar durmak da vacib iken, birinci oturuşta Ettehıyyatü’yü yetiştiremeyen, tamamlayıp ondan sonra kalkıyor da, Ramazan’da vitir cemaatle kılınırken, Kunut’u yetiştiremeyen, niye Kunut’u okumayıp imamla birlikte rükûa gidiyor?
CEVAP
İmam arkasında Kunut okumak, vacib değildir, sünnettir. Ayrıca Kunut’u bitirmeden imam rükûa giderse, kunutu bitiremeyen, okumayı kesip imama tâbi olur, çünkü imamla birlikte rükûu kaçırma tehlikesi vardır. Teşehhüd böyle değildir, bitirdikten sonra kıyama kalkabilir. Ama secde, rükû gibi rükünlerde imama muhalefet etmek, namazı bozar. (Dürer)
Yeni Müslüman olan imam
Sual: 3 yıl imamlık yapan kişi, (Ben Hristiyan idim, şimdi Müslüman oldum. Arkamda kılınan namazları kaza etmeniz gerekir) dedi. Arkasında kılınan namazları kaza gerekir mi?
CEVAP
Hayır, kaza etmek gerekmez. (Tergib-üs-salât)
Cemaatle namaz kılmak İslam’ın şiarıdır. İslamiyet zahire bakar, Müslümanım diyeni Müslüman kabul eder. Cemaat, imamın kalbindeki imanı bilemez, zaten dinimiz de bunun bilinmesini istememiştir. İmam olan zat, cemaat için hükmen Müslüman kabul edildiği için, imamın daha sonra gayrimüslim olduğu meydana çıksa da artık, onun arkasında kılınan namazları kaza etmek gerekmez.
Safları düzeltmek
Sual: Resulullah, namazdan önce safları düzeltmek için değnekle işaret etmiş midir?
CEVAP
Evet.
Sünnetten fazla okumak
Sual: Muteber bir kitapta, (İmamın farz kıldırırken, kıraati ve tesbihleri sünnetten fazla okuması tahrimen mekruhtur) buyurulurken, başka yerindeyse, (İmam cemaatin hâline göre hareket eder) buyuruluyor. Bu iki ifadeyi nasıl birleştirebiliriz?
CEVAP
İmamın, sünnetlerden fazla okuması uygun değildir, çünkü cemaatin içinde hastalar, ihtiyarlar, yolcular ve işi acele olanlar olabilir. Bunun için sünnetten fazla okumak tahrimen mekruhtur. Cemaatin içinde hastalar ve özürlülerin olduğu biliniyorsa, imam sıkıntı vermemek için, sünnetten de kısa okuyabilir. Mesela, sabah namazında uzun sure okumak sünnetken, böyle hâllerde kısa sureyle namaz kılınır.
Üç rekât kılmak
Sual: Güvenilen biri, (Sen öğleyi üç rekât kıldın) dese, namazı iade etmek gerekir mi?
CEVAP
Öğle namazını kılan, selam verdikten sonra, güvenilir bir kimse, (Sen öğle namazını üç rekât kıldın) dese, namaz kılan kimse de dört rekât kıldığından emin olsa, kendisine üç rekât kıldığını haber veren kimsenin sözüne uyması gerekmez. (Fetava-yı Hindiyye)
İftitah tekbirine yetişmek
Sual: Öğle, ikindi ve yatsı namazlarında, camiye girdiğimizde ilk sünnetler kılınmaya başlanmış, yarısı da kılınmışsa veya sünnetler bitmek üzereyse, ne yapmak gerekir?
CEVAP
İftitah tekbirine yetişemeyeceğini anlayan, sünnete başlamaz, cemaati bekler. Cemaat farza başlamadan önce, iki rekât kılabileceğini kuvvetli tahmin ediyorsa, sabahın kazasına niyet ederek, iki rekât kaza kılabilir. Farzı kıldıktan sonra, öğle ve yatsının son sünneti, iki veya dört rekât olarak da kılınabilir. Her zaman, öğlenin ve yatsının son sünnetlerini dört rekât olarak kılmakta mahzur olmaz, hattâ iyi olur. Sabahın ve ikindinin sünnetini kılamadan farza uyan, farzdan sonra sünneti kılamaz. Çünkü sabah ve ikindi namazının farzından sonra nafile kılınmaz. Kaza borcu olan, kaza namazı kılabilir.
Ücretle namaz kıldırmak
Sual: Ücretle namaz kıldıran imamın arkasında, namaz kılınır mı?
CEVAP
İmamlık şartlarını taşıyan bir kimse, ücret veya maaş karşılığı imamlık yapıyorsa, bunun arkasında namaz kılmanın caiz olduğuna fetva verilmiştir. Kur’an-ı kerim, din dersi öğretmek, ezan ve imamlık için parayla insan görevlendirmek caiz olur. Son zamanlarda, dinde gevşeklik olduğundan, Kur’an-ı kerimin ve din bilgilerinin unutulmaması ve imamlığın, müezzinliğin yapılabilmesi için, ücretle yaptırılması zaruret haline gelmiştir; fakat bu fetva, bütün ibadetlerin ücretle yapılabileceğini göstermez. (Redd-ül-muhtar)
İmama yetişemeyen
Sual: Cemaatle namaz kılarken, cemaatin de okuduğu yerlerde imama yetişemeyen, mesela ilk oturuşta, Ettehıyyatü’yü okumadan imam ayağa kalksa veya son oturuşta, Ettehıyyatü’yü bitirmeden imam selam verse imama uymamız gerekir mi?
CEVAP
İlk oturuşta da, son oturuşta da, Ettehıyyatü’yü bitirmek gerekir.
Ettehıyyatü’yü okumak
Sual: İmam, namazda birinci ve ikinci oturuşta, Ettehıyyatü’yü bitirmeden kalkar veya selam verirse, cemaatin okuyup bitirmesi gerekiyor. Peki, imama birinci veya ikinci oturuşta uyarak mesbuk olanın da, Ettehıyyatü’yü bitirmesi gerekir mi?
CEVAP
Hayır, onun bitirmesi gerekmez.
İmamın sessiz okuması
Sual: İmam, sesli okunacak namazlarda, Fatiha’nın yarısını sessiz okuduktan sonra hatırlasa, sesli okumaya baştan mı yoksa kaldığı yerden mi başlaması gerekir?
CEVAP
Baştan başlaması daha iyi olur. Secde-i sehv de yapmaz. Tamamını sessiz okusaydı, secde-i sehv gerekirdi.
İmam Fatiha’yı gizli okursa
Sual: İmam, Fatiha’yı açıktan okuyacakken, yanılıp gizli okusa, sonra hatırlarsa ne yapar?
CEVAP
Fatiha’yı tekrar okumaz. Zamm-ı sureyi açıktan okur. Bir âyeti veya daha fazla âyeti gizli okursa, onu açıktan tamamlar. Tamamını tekrarlamaz. Gizli okuması gereken yerde, imam Fatiha’nın çoğunu açıktan okursa kalanını gizli olarak tamamlar. Namazın sonunda da secde-i sehv yapar.
Cemaatle namaz sünnettir
Sual: Cemaatle namaz kılmak sünnet değil midir?
CEVAP
Evet, Hanefî, Şâfiî ve Malikî'de, beş vakit namazın farzlarını cemaatle kılmak, erkeklere sünnettir. Hanbelî'de bazı şartlar dâhilinde farzdır.
Küfürde alışkanlık
Sual: Ara sıra bize imamlık yapan güneyli bir arkadaş var. Hafif kızdırsak hemen, dine, imana, Allah’a sövüyor. Tevbe et diyoruz, tevbe ediyor, fakat alışkanlık hâline getirdiği için, basit bir olaydan sonra yine aynı şekilde Allah’a sövüyor. Böyle bir arkadaşın arkasında namaz kılmak caiz midir?
CEVAP
Böyle bir kimsenin arkasında namaz kılınmaz. Tevbesinde samimiyse, ancak kendini kurtarır. Biz onun kalbini bilemeyiz, fakat o hâlini bilerek, arkasında namaz kılamayız. Çünkü hadis-i şerifte, böyle küfrü değil, günahı bile bırakmadan istiğfar edenin, Rabbiyle alay ettiği bildiriliyor.
Mekruhla sünnet çakışırsa
Sual: Namazı cemaatle kılmak sünnet olduğu için, vacib olan tadil-i erkâna riayet etmeyen veya başka mekruh işleyen imama uymak uygun olur mu?
CEVAP
Uygun olmaz. (Halebî)
Bir sünnetle bir mekruh çakışınca, yani sünnet işlemek için mekruh işlemek zorunda kalınca sünneti bırakmak gerekir. Yani mekruhtan kaçmak, sünneti yapmaktan önce gelir. (Uyun-ül-besair)
Kaza namazı kılarken
Sual: Kaza kılarken yanında cemaat teşekkül etse, namazı bozup o cemaate uymak caiz midir?
CEVAP
Tertip sahibi ise bozmaz. (Halebî, Seadet-i Ebediyye)
İmam beşinci rekâta kalksa
Sual: İmam son teşehhüde oturmadan beşinci rekâta kalkınca cemaat ne yapar?
CEVAP
İmam dördüncü rekâtta oturmayıp beşinci rekâta kalkarsa, cemaat, imamı oturduğu yerde bekler. İmam hatırlayınca secde yapmadan oturup teşehhüdden sonra selam verirse, secde-i sehv ile namaz sahih olur.
İmam, geri dönmeyip, beşinci rekâtın secdesini de yapınca, hepsinin namazları bozulur. Cemaatin yalnız başına teşehhüd yapması ve selam vermesi fayda vermez. (Redd-ül muhtar)
İmam beşinci rekâtı kılsa
Sual: İmam, öğlenin farzını kıldırırken, Ettehıyyatü’yü okuduktan sonra yanılarak beşinci rekâta kalkıp, altıncı rekâtı da kılıp selam verdi. Ben ikinci rekâtta imama uydum. İmam beşinci rekâta kalkınca ben imama uymadım. Kılmadığım bir rekâtı, kalkıp kıldım. İmam selam verirken onunla selam verdim. Namazım sahih oldu mu?
CEVAP
Sahih oldu. İmamla beşinci veya altıncı rekâtı kılsaydınız sahih olmazdı.
Halvette namaz kılmak
Sual: Bir erkek, evine gelen yabancı kadınlara imam olabilir mi?
CEVAP
Evde erkek, mahremi olan kadınlara imam olur, yabancı kadınlara imam olamaz, çünkü halvet olur. Eğer cemaat arasında, bir erkek veya imamın mahremi kadın bulunursa, yabancı kadınlar da cemaate girebilir. (Seadet-i Ebediyye)
Bir evde kadınların arasında yalnız bir erkek bulunur da, o erkeğin kızı, kız kardeşi, annesi, halası, teyzesi gibi bir mahremi veya karısı bulunmazsa, kadınlara imam olması mekruhtur, ama yanında bunlardan biri bulunur yahut kadınlara mescidde imam olursa mekruh olmaz. (Dürr-ül muhtar)
Üst kattan imama uymak
Sual: Apartmanımızın alt katında cemaatle namaz kılınıyor. Biz, hemen onun üst katında oturuyoruz. İmamın sesini rahat duyabilecek büyüklükte bir delik açtık. İmamın sesi duyuluyor. Bu durumda üst kattan alt kattaki imama uymak caiz olur mu?
CEVAP
Alt katta boş yer varsa caiz olmaz.
İmama tâbi olmak
Sual: İmam rükû veya secdede üç kere tesbih söylemeden veya hızlıca söyleyip de kalksa, cemaat üçe tamamlayıp mı kalkar, yoksa cemaatin imama tâbi olup hemen kalkması mı gerekir?
CEVAP
Hemen kalkması gerekir, çünkü cemaatin imama tâbi olması vacibdir. (Dürr-ül-muhtar)
İmamdan önce kalkmak
Sual: Bir kimse, dalgınlıkla imamdan önce başını rükûdan kaldırsa, sonra cemaatin hâlâ rükûda olduğunu görünce tekrar rükûa gitse iki rükû mu yapmış olur?
CEVAP
İmamdan önce başını kaldıran kimse tekrar rükûa döner. Bu, iki rükû sayılmaz. Cemaat hata etse de secde-i sehv gerekmez. (Dürr-ül-muhtar)
Yemek yerken
Sual: Yemek yerken namaz vakti girse, ne yapmak gerekir?
CEVAP
Yemek yerken namaz vakti girse, yemeğe devam edildiği takdirde, namaz vakti kaçacaksa veya mekruh vakte girecekse, yemek bırakılıp namaz kılınır. Cemaat kaçacak diye, yemek bırakılmaz. Eğer yemek yerken cuma namazının cemaati kaçacaksa, yine yemek bırakılır. (Seadet-i Ebediyye)
İmam selam verirken
Sual: İmam sağa selam verirken imama uyanın namazı sahih olur mu? İmama yetişemese de, namazı yeni baştan kılacağına göre, namaza devam etmesinde mahzur var mıdır?
CEVAP
Sadece imama uyması değil, namazı da sahih olmaz, çünkü tek başına kılmaya değil, imama uyarak kılmaya niyet etmişti. İmama uymanın sahih olması için, selam vermeden önce uymak şarttır.
Cemaate yetişmek için
Sual: Bir kimse sabah namazının sünnetini kılarken, cemaatle namaza başlansa, cemaate, imam selam vermeden önce yetişemeyeceğini anlayan, namazın sünnetlerini terk edebilir mi?
CEVAP
Cemaatle kılınan yirmi yedi derece sevaba kavuşabilmek için, Euzü’yü, Sübhaneke’yi terk eder, Rükû ve secdelerdeki tesbihleri birer defa söyler. (Halebî-yi sagir)
Namaz kılana uyunca
Sual: Yatsının farzını yalnız kılan kimseye, zamm-ı sureyi okurken bir başkası uysa, imam olan kimse, okuduğu Fatiha ve zammı sureyi tekrar okur mu?
CEVAP
Evet, ikinci defa okur. Cemaatle kılınan akşam, yatsı ve sabah namazlarında sesli okunduğu için, açıktan okur. (Bahr-ür-Râık, Hindiyye)
Kadınların camiye gitmesi
Sual: Kadınların vaaz veya Kur’an dinlemek, teravih veya vakit namazlarını cemaatle kılmak için, camiye gitmeleri daha sevap olmaz mı?
CEVAP
Hayır. Kadınların evde kıldıkları namaz, daha sevaptır. İki hadis-i şerif:
(Kadınların en hayırlı namazı, evlerinin en dip köşesinde kıldıkları namazdır.) [Taberânî]
(Kadınların, evinin en mahrem yerinde kıldığı namaz, salonda kıldığı namazdan efdaldir. Salonda kıldığı namaz ise, camide kıldığından efdaldir.) [Ebu Davud, İ. Ahmed]
İbni Âbidin hazretleri de buyuruyor ki: Kızların, genç ve yaşlı kadınların beş vakit namaz ile Cuma ve Bayram namazları için ve vaaz dinlemek için camiye gitmeleri caiz değildir. Eskiden, yalnız çok yaşlı kadınların, akşam ve yatsı namazına gitmesine izin verilmişse de, şimdi bunların da gitmesi caiz değildir. (Redd-ül-muhtar)
Kadınların cemaate gelmeleri mekruhtur. Ancak, (Yaşlı kadınların, sabah, akşam ve yatsı namazına gelmeleri caizdir) diye fetva verilmişse de, zamanımızda fesadın meydana çıkmış olmasından dolayı, kadınların, artık bütün namazlara gelmeleri mekruhtur. Tebyin kitabında da böyle bildirilmiştir. (Hindiyye)
Yolculukta veya evden uzakta iken camide namaz kılmak gerekince cemaatin camiden çıktığı vakitler tercih edilmelidir.
Namaza başlamış olmaz
Sual: İmamdan önce iftitah tekbiri getirirsek imama uymuş sayılmıyoruz, fakat imam namaza başlarken Allahü ekber cümlesini bitirmeden hemen Allahü ekber diyen, imama uymuş olur mu?
CEVAP
Hayır, imama uymuş olmaz. (Dürer ve Gurer)
İmam bitirdikten sonra söylemeli.
Camide yer vermek
Sual: Seadet-i Ebediyye’de (İbadetlerde îsar yapılmaz. Mesela, birinci saftaki yerini başkasına vermez) deniyor. Bir ihtiyara veya büyük bir zata yer versek mekruh mu olur?
CEVAP
Îsar, muhtaç olduğu bir şeyi kendi kullanmayıp, muhtaç olana vermektir. Îsar yapılmaz demek, onu yapmak gerekmez, yapılmazsa günah olmaz demektir. Yapılması da caizdir. Mesela bir âlime, bir yaşlıya veya emîr durumundaki bir zata, yerimizi vermemiz uygun olur.
İmama âmin demek
Sual: Cemaatle imam dua ederken, biz sadece âmin mi diyeceğiz yoksa biz de mi dua edeceğiz?
CEVAP
Hem âmin diyeceğiz, hem de dua edeceğiz. Bunun bir istisnası vardır. Eğer imam büyük zatlardan biri ise, kendimiz dua etmeyip, sadece o zatın duasına âmin demeliyiz.
Îmâ ile kılana uymak
Sual: Seadet-i Ebediyye’de, (Ayakta namaz kılan, oturarak kılana uyabilir) deniyor. Buradan îmâ ile kılana da uyabileceği, yani îmâ ile kılanın ayakta kılabilenlere imam olabileceği anlaşılır mı?
CEVAP
Hayır, oturup îmâ ile kılan yani rükû ve secde edemeyen kimse, ayakta kılan kimseye imam olamaz. Bu hususta fıkıh kitaplarında deniyor ki:
Ayakta durarak namaz kılan kimse, oturduğu yerde rükû ve secde eden imama uyabilir, fakat rükû' ve secde ile namaz kılan kimse, îmâ ile namaz kılana uyamaz. (Fetava-i Hindiyye)
Oturanın, ayakta durana imam olması caizdir, fakat rükû ve secde ile namaz kılanın, îmâ ile namaz kılana uyması sahih değildir. (Mecmua-i Zühdiye)
Rükû ve secde eden, îmâ ile kılana uyamaz. (İbni Âbidin)
Ayakta kılan oturarak kılana uyar. Îmâ ile kılan, îmâ ile kılana uyar. Ancak oturarak îmâ ile kılan, yatarak îmâ ile kılan imama uyamaz. Ayakta olan da uyamaz. (Dürer Gurer)
Hasta, namazın bir kısmını îmâ ile kılar, sonra ayağa kalkıp rükû ve secde ederek namaz kılmaya gücü yeterse, o kimsenin namazını iade etmesi gerekir. Çünkü namazı rükû ve secde ederek kılanın îmâ ile kılana uyması caiz olmadığı gibi, îmâ ile kılmaya başladığı namazı, rükû ve secde ederek tamamlaması caiz olmaz. (Halebi-yi sagir)
Rükû ve secde ile namaz kılanın, îmâ ile namaz kılana uyması caiz olmaz. (Nimet-i İslâm)
Hanefi’de, ayakta namaz kılanın, oturarak rükû ve secdeyi yapabilen imama uyması sahihtir. Rükû ve secdeyi yapmaktan âciz olana, ayakta kılanın uyması sahih olmaz. (El-fıkhü alel mezahibil-erbea)
Kerahat vaktinde cemaat
Sual: Mekruh vakit girince, mesela akşama beş dakika kala, ikindi namazını cemaatle kılmak caiz olur mu?
CEVAP
Evet, cemaatle kılmak daha iyidir. Mekruh vakte girildi diye cemaat terk edilmez.
Cami uzaksa
Sual: En yakın cami, bize oldukça uzaktır, fakat imamı Ehl-i sünnet kitaplarını okuyan, din büyüklerini seven salih bir kimsedir. Uzak demeden gitmek daha mı çok sevab olur?
CEVAP
Uzak olunca gitmek şart değilse de, gidilebilirse çok sevab olur. Camiye giderken her adımına sevab verildiği gibi, camiden eve dönerken de, her adımına sevab verilir. Üç hadis-i şerif:
(Abdest alıp namaz kılmak için, camiye gidenin, her adımında, bir sevab yazılır, bir günahı da affedilir. Cami ne kadar uzaksa, o kadar çok sevab kazanır. Camiye gelip de, cemaatle namaz kılarsa günahları affedilir. Cemaate yetişemese, yalnız kılsa bile, yine günahları affedilir.) [Ebu Davud]
(Bir kişinin evi, camiye ne kadar uzaksa, camiye gitme sevabı da, o kadar çok olur.) [Müslim]
(Abdest alıp, mescide gelen, evine dönünceye kadar namazda sayılır.) [Hâkim]
İmam bid’at ehli veya fâsıksa, evinde kılmalı. Evinde cemaatle kılarsa daha iyidir.
İmamla vacib namaz kılmak
Sual: Farz kılan imama uyup, nafile kılan kimse, herhangi bir sebeple namazını bozsa, sonra yine o imama uyarak, bozduğu namazın kazasına niyet etse, caiz olur mu?
CEVAP
Evet, caiz olur. (Fetava-i Hindiyye)
İmama sonradan uyan
Sual: İmama birinci rekâttan sonra yetişen kimse, son oturuşta, Ettehıyyatü’yü okuduktan sonra ayağa kalksa, fakat imam, az sonra secde-i sehv yapsa, bu kimse, oturup imamla secde-i sehv yapmasa, namazı bozulmuş olur mu?
CEVAP
Ettehıyyatü'yü okuyup ayağa kalkmak yanlıştır. İmamın selam vermesini beklemek lazımdır. Beklemeden ayağa kalkılırsa, namaz bozulmuş olmaz, ama namazın sonunda secde-i sehv yapmak gerekir. (Halebî)
Bir kişiyle cemaat olmak
Sual: Bir kişiyle cemaatle namaz kılarken, imamın abdesti bozulup gitse, yanındaki bir kişinin namazı bozulur mu? Yoksa kaldığı yerden devam edebilir mi?
CEVAP
Kaldığı yerden namaza devam eder.
İmam olmaya niyet
Sual: Tek başına farz kılana, bir başkası uyabilir mi? Uyarsa cemaat sevabı alır mı?
CEVAP
Farzı kılan kimseye, kadın uyamazsa da, erkek uyabilir. Cemaat sevabı da alır. İmam olan kimse ise, imam olmaya niyet etmediği için cemaat sevabı alamaz.
İftitah tekbirini imamdan önce almak
Sual: İlk tekbiri, imamdan önce alanın namazı sahih olur mu?
CEVAP
İftitah tekbirini yani namaza başlarken alınan ilk tekbiri, imamdan önce alanın namazı sahih olmaz. Çünkü imam, namaza henüz başlamamış oluyor. İmamdan önce tekbir alınca, yani (Allahü ekber) deyince, imama uyulmamış olur. İmam, iftitah tekbirini almış sanarak, (Allahü ekber) diyerek namaza duran kimse, imamın ilk tekbiri aldığını görünce hemen, yeniden tekbir alıp imama uymalıdır. Uymazsa namazı sahih olmaz. İmam rükûda iken, o rekâta yetişeyim diye, acele rükû’a eğilirken tekbir alan da imama uymamış olur. Rükûa yetişemeyecek olanın da, imama uymasının sahih olması için, (Allahü ekber) diyerek ilk tekbiri ayakta alması şarttır.
Safları sıklaştırmak
Sual: Cuma günleri cemaat çok olunca, müezzinler, (Dışarıda insan kalmasın, safları sıklaştıralım) diyorlar. İnsan az olunca, saflarda boşluk kalıyor. Cemaatin sıkışmaması için safların seyrek olması daha uygun mudur?
CEVAP
Cemaat çok olsa da, hattâ bir saf olsa da, saflarda boşluk bırakmak mekruhtur. Çünkü safların sık olması, rahmetin gelmesine sebep olur. Hava sıcak da olsa, safları sık tutmalı. Saflar sıklaştırılıp omuzlar birbirine sıkıca değmeli. Eshab-ı kiram, safları çok sıklaştırdıkları için, elbiselerinin omuzları eskirdi. İki hadis-i şerif:
(Namazda, omuz omuza sık durun! Açıklıkları kapatın ki, araya şeytan girmesin!) [Hâkim]
(Allahü teâlâ, safı sıklaştırana rahmet, safta boşluk bırakana gazap eder.) [Nesâî]
Demek ki, safların sıklaştırılmasının cemaatin dışarıda kalmasıyla alakası yoktur. Cemaat çok az olsa da, hattâ 2-3 kişi olsa da safı sık tutmalıdır.
Sabahı geç kılmak
Sual: Bir vaiz, (Yalnız olsun, cemaatle olsun, sabah namazını güneş doğmasına yarım saat kalana kadar geciktirmek müstehabdır) dedi. Bu hüküm, sadece cemaatle kılmak için değil midir?
CEVAP
Evet, sadece cemaatle kılmak için tehir edilir. Çünkü Seadet-i Ebediyye’de, (Sabah namazını her mevsimde ortalık aydınlanınca kılmak müstehabdır. Bu geciktirmeler, hep cemaatle kılanlar içindir. Evinde yalnız kılan, her namazı vakti girer girmez kılmalıdır) deniyor. Evde cemaatle kılınsa da, yine vakit girer girmez kılmak daha faziletlidir. Namazı tehir etmek, cemaatin çoğalması içindir. (Redd-ül-muhtar)
Evde çok beklense de cemaat aynıdır. Bu bakımdan evde yalnız veya cemaatle kılsak da, vakti girer girmez kılmalıyız.
Yatsının ilk sünneti
Sual: Cemaate yetişmek için yatsının ilk sünneti farzdan sonra kılınabilir mi? Kılınırsa kazaya da niyet edilir mi?
CEVAP
Yatsıdan sonra mekruh vakit olmadığı için yatsının ilk sünneti farzdan sonra da kılınabilir. Sünneti kılarken ilk kazaya kalan dört rekâtlık bir farza da niyet edilebilir.
Mesbuk hangi sûreyi okur?
Sual: İmama ikinci veya üçüncü rekâtta uyan mesbuk, imamın okuduğu sûrelerden daha sonrakini mi okur? İmam kısa okumuşsa, mesbuk daha uzun sûre okuyabilir mi? İmam gizli okuyorsa, bunları da bilmediği için zammı sûre olarak hangilerini okuması gerekir?
CEVAP
Mesbuk için öyle bir şart yok, o dilediği sûreyi okuyabilir. Yani imamın okuduğundan öncekini de, sonrakini de, imamınkinden uzun veya kısa da okuyabilir. Kıraatleri birinci, sonra ikinci, sonra üçüncü rekât kılıyormuş gibi okur. Oturmayı ise dördüncü, üçüncü ve ikinci rekât sırasıyla, yani sondan başlamış olarak yapar.
Daha kolay hafızada kalması için şöyle yapar: Hangi rekâtta yetişirse yetişsin, mesbuk, imam selam verdikten sonra kalkar, Sübhaneke, Fâtiha ve zammı sûre okuduktan sonra oturur.
Mesbuk’un teşehhütte okuması
Sual: Mesbuk, yani imama ilk rekâtta yetişemeyip diğer rekâtlara yetişen veya hiçbir rekâta yetişemeyen kimse, imam son oturuşta iken, neleri okur?
CEVAP
Mesbuk, imam son rekâtta otururken, Ettehıyyatü’yü erken bitirse, salevatları da okumaz, sükût da etmez, imam selam verinceye kadar Kelime-i şehadeti tekrar eder. Namazda, okumak lazım olan yerde, sükût etmek haramdır. İmam selam verene kadar Ettehıyyatü’yü yavaş yavaş okuması da uygun olur. (Hindiyye – Seadet-i Ebediyye)
Mesbuk olan değil de, imamla namaza başlayan kimse, birinci oturuşta, imamdan önce, teşehhüdü bitirse, sükût edip beklemesinin mahzuru yoktur. (Halebî-yi sagir)
Mesbukun beşinci rekâta kalkması
Sual: İmam, yanılıp dördüncü rekâtta Ettehıyyatü'yü okuduktan sonra, beşinci rekâta kalksa, mesbuk da, imama uyarak kalksa namazı bozulmuş olur mu?
CEVAP
Evet, mesbuk olanın namazı bozulmuş olur. (Halebî-yi sagir)
Mesbuk olmayanlar, imamla beşinci ve altıncı rekâtı da kılsalar namazları sahih olur. Mesbuk olanın ise bozulur. Çünkü mesbuk farz kılarken nâfile kılana uymuş oluyor. Diğerleri farzı bitirmiş nâfile kılan imama uyarak nâfile kıldıkları için namazları bozulmuş olmuyor.
Eğer imam, dördüncü rekâta oturmadan kalksaydı, beşinci rekâtın secdesini yapmadan yanıldığını hatırlayıp teşehhüde otursaydı mesbukun namazı da sahih olurdu.
afların seyrek olması daha uygun mudur?
CEVAP
Cemaat çok olsa da, hattâ bir saf olsa da, saflarda boşluk bırakmak mekruhtur. Çünkü safların sık olması, rahmetin gelmesine sebep olur. Hava sıcak da olsa, safları sık tutmalı. Saflar sıklaştırılıp omuzlar birbirine sıkıca değmeli. Eshab-ı kiram, safları çok sıklaştırdıkları için, elbiselerinin omuzları eskirdi. İki hadis-i şerif:
(Namazda, omuz omuza sık durun! Açıklıkları kapatın ki, araya şeytan girmesin!) [Hâkim]
(Allahü teâlâ, safı sıklaştırana rahmet, safta boşluk bırakana gazap eder.) [Nesâî]
Demek ki, safların sıklaştırılmasının cemaatin dışarıda kalmasıyla alakası yoktur. Cemaat çok az olsa da, hattâ 2-3 kişi olsa da safı sık tutmalıdır.
Sabahı geç kılmak
Sual: Bir vaiz, (Yalnız olsun, cemaatle olsun, sabah namazını güneş doğmasına yarım saat kalana kadar geciktirmek müstehabdır) dedi. Bu hüküm, sadece cemaatle kılmak için değil midir?
CEVAP
Evet, sadece cemaatle kılmak için tehir edilir. Çünkü Seadet-i Ebediyye’de, (Sabah namazını her mevsimde ortalık aydınlanınca kılmak müstehabdır. Bu geciktirmeler, hep cemaatle kılanlar içindir. Evinde yalnız kılan, her namazı vakti girer girmez kılmalıdır) deniyor. Evde cemaatle kılınsa da, yine vakit girer girmez kılmak daha faziletlidir. Namazı tehir etmek, cemaatin çoğalması içindir. (Redd-ül-muhtar)
Evde çok beklense de cemaat aynıdır. Bu bakımdan evde yalnız veya cemaatle kılsak da, vakti girer girmez kılmalıyız.
Yatsının ilk sünneti
Sual: Cemaate yetişmek için yatsının ilk sünneti farzdan sonra kılınabilir mi? Kılınırsa kazaya da niyet edilir mi?
CEVAP
Yatsıdan sonra mekruh vakit olmadığı için yatsının ilk sünneti farzdan sonra da kılınabilir. Sünneti kılarken ilk kazaya kalan dört rekâtlık bir farza da niyet edilebilir.
Mesbuk hangi sûreyi okur?
Sual: İmama ikinci veya üçüncü rekâtta uyan mesbuk, imamın okuduğu sûrelerden daha sonrakini mi okur? İmam kısa okumuşsa, mesbuk daha uzun sûre okuyabilir mi? İmam gizli okuyorsa, bunları da bilmediği için zammı sûre olarak hangilerini okuması gerekir?
CEVAP
Mesbuk için öyle bir şart yok, o dilediği sûreyi okuyabilir. Yani imamın okuduğundan öncekini de, sonrakini de, imamınkinden uzun veya kısa da okuyabilir. Kıraatleri birinci, sonra ikinci, sonra üçüncü rekât kılıyormuş gibi okur. Oturmayı ise dördüncü, üçüncü ve ikinci rekât sırasıyla, yani sondan başlamış olarak yapar.
Daha kolay hafızada kalması için şöyle yapar: Hangi rekâtta yetişirse yetişsin, mesbuk, imam selam verdikten sonra kalkar, Sübhaneke, Fâtiha ve zammı sûre okuduktan sonra oturur.
Mesbuk’un teşehhütte okuması
Sual: Mesbuk, yani imama ilk rekâtta yetişemeyip diğer rekâtlara yetişen veya hiçbir rekâta yetişemeyen kimse, imam son oturuşta iken, neleri okur?
CEVAP
Mesbuk, imam son rekâtta otururken, Ettehıyyatü’yü erken bitirse, salevatları da okumaz, sükût da etmez, imam selam verinceye kadar Kelime-i şehadeti tekrar eder. Namazda, okumak lazım olan yerde, sükût etmek haramdır. İmam selam verene kadar Ettehıyyatü’yü yavaş yavaş okuması da uygun olur. (Hindiyye – Seadet-i Ebediyye)
Mesbuk olan değil de, imamla namaza başlayan kimse, birinci oturuşta, imamdan önce, teşehhüdü bitirse, sükût edip beklemesinin mahzuru yoktur. (Halebî-yi sagir)
Mesbukun beşinci rekâta kalkması
Sual: İmam, yanılıp dördüncü rekâtta Ettehıyyatü'yü okuduktan sonra, beşinci rekâta kalksa, mesbuk da, imama uyarak kalksa namazı bozulmuş olur mu?
CEVAP
Evet, mesbuk olanın namazı bozulmuş olur. (Halebî-yi sagir)
Mesbuk olmayanlar, imamla beşinci ve altıncı rekâtı da kılsalar namazları sahih olur. Mesbuk olanın ise bozulur. Çünkü mesbuk farz kılarken nâfile kılana uymuş oluyor. Diğerleri farzı bitirmiş nâfile kılan imama uyarak nâfile kıldıkları için namazları bozulmuş olmuyor.
Eğer imam, dördüncü rekâta oturmadan kalksaydı, beşinci rekâtın secdesini yapmadan yanıldığını hatırlayıp teşehhüde otursaydı mesbukun namazı da sahih olurdu.
Eğer imam, dördüncü rekâta oturmadan kalksaydı, beşinci rekâtın secdesini yapmadan yanıldığını hatırlayıp teşehhüde otursaydı mesbukun namazı da sahih olurdu.