Sual: Nafile ibadet yapmak şart mıdır? Mesela nafile oruç tutmak, nafile namaz kılmak gerekir mi?
CEVAP
Hayır nafile ibadet yapmak şart değildir. Ancak Resulullahın sünnetine, emirlerine uymak büyük saadettir. Önce farzları yapmalı, farz borcu olmayan nafile ibadetleri de yapması çok iyi olur.
Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Ayda üç gün oruç tutmanızı ve her gün iki rekat kuşluk namazı kılmanızı tavsiye ederim.) [Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai]
Peygamber efendimizin tavsiyesini emir telakki etmeli, ayda üç gün oruç tutmaya çalışmalı. Farz namaz kazası olan da, kuşluk vakti, iki rekat kaza namazı kılarsa Kuşluk namazı da kılınmış olur. Yeni abdest almışsa, Sübha namazı da kılınmış olur. Sefere çıkarken kılarsa, Tehıyyet-ül-menzil namazı da kılınmış olur. Camide kılarsa, Tehıyyet-ül-mescid de kılınmış olur. Bunların hepsi için niyet edilirse, ayrıca niyet sevabı da alınır.
Sual: Bir hoca, “Farzı terk ederek haram işleyen şefaate kavuşur, fakat sünneti terk eden şefaate kavuşamaz” dedi. Sünnet farzdan daha mı önemlidir?
CEVAP
Sünnetin birkaç manası vardır:
1- Kitab ve sünnet ifadesindeki sünnet, hadis-i şerifler demektir.
2- Farz ve sünnet ifadesindeki sünnet, Resulullahın emirleri demektir.
3- Sünnet, yalnız olarak kullanılınca, İslamiyet anlaşılır. (Sünnetimi [İslamiyet’i] terk edene şefaatim haramdır) hadis-i şerifi, (İnanılacak şeylerde İslamiyet’ten ayrılan şefaate kavuşamaz) demektir.
Demek ki, sünnet namazları değil, İslamiyet’i terk eden şefaate kavuşamaz. Büyük günah işleyen de şefaate kavuşur. (Hadika)
Sual: İkindi namazını kıldıktan sonra, kerahet vakti çıkıncaya kadar, nafile kılmak mekruh mu?
CEVAP
Evet mekruhtur. Yalnız nafile kılmak mekruh olan iki vakit vardır. Sabah, tan yeri ağardıktan sonra güneş doğuncaya kadar, sabah namazının sünnetinden başka nafile kılınmaz.
İkindiyi kıldıktan sonra, akşam namazından önce nafile kılmak mekruhtur. Bildirilen bu iki vakitte, yani sabah namazını kıldıktan sonra güneş doğuncaya kadar kaza namazı kılınır. Ama nafile kılınmaz. İkindi namazı kılındıktan sonra, kaza namazı kılınır. Fakat nafile kılınmaz. Kaza namazı da güneş batarken bakacak kadar sararmaya başlayıncaya kadar kılınır. Ondan sonra kılınması günah olur.
Sual: Şükür secdesi nasıl yapılır ve şükür namazı nasıl kılınır?
CEVAP
Kendisine nimet gelen veya bir dertten kurtulan kimsenin, Allahü teâlâ için şükür secdesi yapması müstehabdır. Şükür secdesi, tilavet secdesi gibidir.
Şükür secdesi yapacak kimse, niyet eder. Abdestli olarak, kıbleye karşı ayakta durup, ellerini kulaklara kaldırmadan, Allahü ekber der ve secdeye gider. Önce Elhamdülillah der. Sonra secde tesbihini okur. Sonra Allahü ekber der ve ayağa kalkar.
Şükür namazı iki rekattır, sabah namazının sünneti veya farzı gibi kılınır.
Sual: Mesela şükür namazını kaza namazı kılarken niyetlensek eda etmiş olur muyuz?
CEVAP
Ömürde böyle birkaç defa yapılan ibadetler için, kazaya niyet edilmez.
Sual: Kaza namazı borcu olan kimse, nafile olan istihare namazı kılabilir mi?
CEVAP
Nadiren yapılacak ibadetler caiz olur.
Sual: Güneş doğduktan 1-2 saat kadar sonra, evinden çıkarken kuşluk namazı kılarken, yeni abdest aldığımız için sübha namazına, evden çıkacağımız için tehıyyet-ül-menzil namazına da niyet edebilir miyiz?
CEVAP
Evet. Böyle niyet edilirse her üç namazın sevabına da kavuşulur.
Ancak, üzerinde kaza namazı olan kimse, yukarıda bildirilen Tehıyyet-ül-menzil, sübha, kuşluk namazı gibi nafile namazları kılarsa, kabul olmaz. Çünkü hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Kaza namazı borcu olanın nafile namazı kabul olmaz.) [Dürret-ül-fahire, Fütuh-ül-gayb]
Kaza namazı olan, bu namazı kılarken, kaza namazına ve yukarıda bildirilen nafile namazlara da niyet ederse, hem kazasını öder, hem de nafile namazların sevabına kavuşur. (İslam Ahlakı)
Sual: Bazı kimseler, imamla sabah namazının farzını kıldıktan sonra, kılamadıkları o günkü sabah namazının sünnetini kılıyorlar. Caiz mi?
CEVAP
Sabah namazının farzından sonra, nafile namaz kılınmadığı gibi, sabah namazının sünneti de nafile olduğu için kılınmaz. Ancak farz kazası olan, kaza kılabilir.
Öğle namazının ilk sünneti kılınmadan, imamla farz kılınmışsa, ilk sünnet farzdan sonra kılınır. Yatsı namazının ilk sünneti de farzdan önce kılınamamışsa, farzdan sonra kılmak iyi olur. Sabahın sünneti gibi, ikindinin sünneti de farzdan sonra kılınmaz.
Kamet okunduktan sonra ayrı bir yer yoksa cemaat arasında sünnete durulmaz. Peygamber efendimiz, (Kamet okununca, [cemaat arasında] o farzdan başka namaz kılınmaz) buyurunca, “Ya Resulallah, sabahın sünnetini de mi kılmayacağız” dediler. (Evet, sabahın sünneti de kılınmaz) buyurdu. (İbni Adiy)
Girişte veya direk arkasında, sabahın sünneti kılınıp imama yetişmeye çalışılır. Sünneti kılınca, imama yetişemeyeceğini zanneden kimse, sünneti kılmaz, hemen imama uyar. Farzdan sonra da sünneti kılmaz. (Dürer)
Sual: Nafile namaz kılarken, secdede, dua okumak caiz midir?
CEVAP
Ancak bazı nafile namazlarda secdede bildirilen tesbihler okunur. Farzlarda okunmaz.
Sual: Nafile namazlar cemaatle kılınır mı?
CEVAP
Kılınmaz.
Sual: Farz namazlarda kıyam, yani ayakta durmak farzdır. Sünnetlerde de ayakta durmak farz mıdır?
CEVAP
Sağlam kimse için yalnız farz namazlar ile vitir namazını kılarken ayakta durmak farzdır. (Sirac-ül-vehhac)
Hasta ve özürlü olmasa da, nafileleri oturarak kılmak her zaman ve her yerde caizdir. Yalnız [vacip diyenler de olduğu için] sabah namazının sünnetini ayakta kılmalıdır! Nafileleri oturarak kılana, sevabın yarısı verilir. (Merakıl-felah)
Beş vakit namazın sünnetlerini hiç bir mazeret yokken de, oturarak kılmak caizdir. Çünkü bu sünnetler de, nafile namazdır. (Cevhere)
Bunlar Seadet-i Ebediyyede de yazılıdır.
Nafile namazları da ayakta kılmak iyi olur.
Sual: Bulgaristan’dan gelen Rumeli muhacirleri, Tesbih, Regaib… gibi nafile namazları cemaatle kılabilmek için nezr ediyorlar, sonra cemaatle kılıyorlar. Bazen de namaza başlayıp bozuyorlar. Sonra cemaatle kılıyorlar. Böyle yapmaları dine uygun mudur?
CEVAP
Bu bâtıl bir yoldur. Mekruhtan kurtulmak için böyle yapmaları günah olur. Fıkıh ilminde söz sahibi İbni Âbidin hazretleri buyuruyor ki:
«Bahr sahibi diyor ki: ……. namazını cemaatle kılmak mekruhtur; bid'attir. Rumeli halkının kerahet ve nafileden kurtulmak için onu nezir etmeleri ise bâtıl bir çaredir.» (Redd-ül muhtar - Vitir ve nafileler bahsi)
Sual: Kitaplarda, teheccüd ve kuşluk namazlarının en çoğu 12 rekat olarak bildiriliyor. Daha fazla kılsak günah olur mu? Kuşluk vaktinde ve gece kaza namazı kılıyorum, gündüz kuşluğa gece de teheccüde niyet ediyorum. Bu durumda 12 rekattan fazla namaz kılmamda mahzur var mıdır?
CEVAP
Hayır hiç mahzuru olmaz.
Gece nafile kılmak
Sual: Erkeklerin, geceleyin nafile namaz kılarken sesli de okumaları caiz midir?
CEVAP
Evet, caizdir; fakat gündüz kılınan, farz ve nafile bütün namazları, gizli okumak vacibdir. (Hindiyye)
Gündüz namazları, öğle ve ikindidir. Gece namazları ise, akşam, yatsı ve sabah namazlarıdır.
Nafile kılarken
Sual: Bir kimse, Kuşluk, Teheccüd gibi nafile namazları kılarken sesli okuyabilir mi?
CEVAP
Kuşluk namazı gibi gündüz kılınan nafilelerde, gizli okumak vacibdir. Teheccüd gibi gece kılınan namazlarda, kişi muhayyerdir, yani ister sesli, ister gizli okur. (Hindiyye)
Farzın nafilesi
Sual: Seadet-i Ebediyye’de, (Farzları nâfile olarak yapmak, müekked sünnetleri yapmaktan daha çok sevap olur) deniyor. Farzları nâfile olarak yapmak ne demektir? Bir örnek verilebilir mi?
CEVAP
Bir farzı eda ettikten sonra, onu tekrarlamak nâfile olur. Mesela hacca giden, tekrar hacca giderse nâfile olur. Bir kimse, öğle namazını kılsa, sonra orada bazı kimseler öğleyi cemaatle kılmaya başlasalar, bu da onlara uysa, farzı nâfile olarak kılmış olur. Öğlenin farzını tekrar kılması nâfile oluyor. Bu kılınan nâfile, öğlenin sünnetinden daha çok sevab oluyor. Ayrıca cemaat sevabına da kavuşur. Yani 27 derece sevab alır.
Cemaatle nâfile kılmak
Sual: Cemaatle nâfile namaz kılmak caiz midir?
CEVAP
Tahrimen mekruh olduğu muteber din kitaplarında yazılıdır:
Üç kişiden fazla cemaatle kılmak mekruhtur. (Dürr-ül-muhtar, Redd-ül-muhtar, Halebi-yi sagir, Fetava-i Hindiyye, Mezahib-i Erbea, Nimet-i İslam)
Ravda-tül Fetâvâ’da diyor ki:
Nâfile namazı cemaatle kılmak mekruhtur. Teravih namazını bile yirmi rekâttan fazla cemaatle kılmak mekruhtur. Vacib olan vitri de, Ramazandan başka zamanda cemaatle kılmak mekruhtur. (Tergib-üs salat)
İmam-ı Rabbani hazretleri de buyuruyor ki:
Binlerce yazıklar olsun! Birçok bid’at meydana çıkarıldı. Cemaatle teheccüd kılıyorlar. Üçten fazla kimsenin cemaatle nâfile kılması, sözbirliğiyle mekruhtur. (1/131)
Kuşluk namazını kaçırmak
Sual: Nâfile ibadeti yapmak zorunda olmadığımıza göre, her zaman yaptığımız veya başladığımız nâfileyi terk etmek neden uygun olmuyor? Bazen uyuyakaldığım zaman Teheccüd namazını, bazen de Kuşluk namazını kaçırıyorum. Mahzuru oluyor mu?
CEVAP
Eğer kalkmak için gerekli tedbiri aldığı hâlde uyanamamışsa, mahzuru olmaz, hattâ Teheccüd namazını kılmış sayılır. Bir hadis-i şerif:
(Gece ibadete niyet edip, sabaha kadar uyuyup kalana, niyeti sebebiyle gece ibadet etmiş gibi sevab yazılır, uykusu da kendisine sadaka olur.) [Nesaî]
Kuşluk namazını da böyle bir mazeretle kaçıran aynı sevaba kavuşur.
Eğer Teheccüdü tembellikle falan kılmamışsa, o zaman öğleye kadar kılarsa gece kılmış gibi sevab alır. Bir hadis-i şerif:
(Bir kimse, her gece okuduğu dua ve zikirleri ihmal edip okumadan yatarsa, ertesi günü öğleye kadar okursa, vaktinde okumuş gibi aynı ecir ve sevaba kavuşur.) [Müslim]
Bozulan nâfile namazları tekrar kılmak, bozulan nâfile oruçları da tekrar tutmak vacibdir. Çünkü, nâfileye başlanınca, bunu tamamlamak vacib olur. (Uyun-ül-besair)
Sanki nâfile ibadeti yapmaya başlamak, o ibadeti adamak gibi oluyor. Tamamlaması adak gibi vacib oluyor. Bir hadis-i şerif:
(Gücünüz yettiği kadar [nâfile] ibadet edin! Âdet edindiğiniz bir ibadeti bırakmaktan sakının! Çünkü Allahü teâlâya, bir kimsenin âdet edindiği ibadeti bırakması kadar ağır gelen bir şey yoktur.) [Deylemî]
Yağmur yağarken
Sual: (Yağmur yağarken, namaz kılmak ve dua etmek iyi olur) deniyor. Böyle bir şey var mıdır?
CEVAP
Evet, yağmur yağarken namaz kılmak ve dua etmek çok kıymetlidir. Bu konudaki iki hadis-i şerif:
(Kur’an okunurken ve yağmur yağarken yapılan dua makbuldür.) [Taberânî]
(Yağmur yağarken namaz kıl! Her ne kadar yağmur yağarsa, her damla sayısınca Hak teâlâ sevab ihsan buyurur.) [İslam Ahlakı]
Kazası olan kaza namazı kılmalı. Hem aynı sevaba kavuşur, hem de kazası ödenmiş olur. Kazası olanın kıldığı nâfile namazlar kabul olmaz. Hazret-i Ali’nin naklettiği bir hadis-i şerif şöyledir:
(Farz namaz borcu olanın nâfile kılması, doğumu yaklaşmışken, çocuğunu düşüren hâmileye benzer. Artık bu kadına, hâmile de, ana da denmez. Bu kimse de böyle olup, farz namazlarını ödemedikçe, Allahü teâlâ, onun nâfile namazlarını kabul etmez.) [Zahire-i Fıkh, Fütuh-ul-gayb m. 48] (Müekked olsun, gayrı müekked olsun bütün sünnetlerin nâfile namaz olduğu fıkıh kitaplarında, mesela Cevhere, Nevadir-i Fıkhıyye ve Nimet-i İslam kitaplarında bildiriliyor.)
(Farzın yanında nâfile denizde damla bile değildir) buyuruluyor. Kazamız olmasa bile, kaza namazı kılmaya devam etmeliyiz.
Zamm-ı sûre
Sual: Dört rekâtlık bir nâfile namazda, birinci rekâtta üç âyet olan Asr, ikinci rekâtta yine üç âyet olan Kevser, üçüncü rekâtta 6 âyet olan Kâfirun ve dördüncü rekâtta 6 âyet olan Nas sûresini okumak mekruh olur mu?
CEVAP
Nâfile namazlarda üçüncü rekâtta, ilk iki rekâttan daha uzun okumak mekruh olmaz, çünkü üçüncü rekâtla başka müstakil bir bölüme başlanmış olmaktadır. Fakat nâfile namazların ikinci rekâtında birinci rekâttan üç âyet daha uzun okumak mekruh olur. Mesela birinci rekâtta üç âyet olan Kevser, ikinci rekâtta 6 âyet olan Kâfirun sûresini okumak mekruh olur. (Halebî)
Sünnette aynı sûreyi okumak
Sual: Sabah namazının sünnetinde hep aynı sûreleri okumak, mesela Kâfirun sûresi ile İhlas sûresini okumak mekruh olur mu?
CEVAP
Tam İlmihal’de, (İmamın aynı namazların aynı rek’atlerinde, aynı âyetleri okumağı âdet edinmesi mekrûhdur. Yalnız kılanlar için de her namaz için böyledir denildi. Arasıra başka âyet de okumalıdır.) buyruluyor.
Gol oldu diye secde etmek
Sual: Maçlarda gol atan Hristiyan futbolcu, sevinince “İstavroz” çıkarıyor. Müslüman futbolcu da, çimlere secde ediyor. Bu caiz midir?
CEVAP
Müslüman, Hristiyanları, dinsizleri örnek almamalı, yaptığı işin, dinimize uygun olup olmadığına bakmalı.
Sevinince yapılan secdeye şükür secdesi denir. Şükür secdesinin sahih olması için birkaç şart vardır:
Abdestli olmak, kıbleye dönmek, avret yeri [mesela diz kapağı ve üstü] açık olmamak ve sevincinin dine aykırı bir iş için olmaması lazımdır. Mesela (Bir fıçı şarap içebildim) diye şükür secdesi yapmak caiz olmaz.
Sual: Teheccüd ve kuşluk namazları en fazla kaç rekat olarak kılınır ve kaç rekatta bir selam verilir?
Cevap: Teheccüd ve kuşluk namazlarının en çoğu on iki rekattir. Nafile namazlarda gece iki rekatte, gündüz ise dört rekatte selâm verilir.
Sual: Nafile namaza başlayan bir kimse, bu namazı bozarsa veya namazı bozan bir durum olursa, bu namazı tekrar kılması gerekir mi?
Cevap: Her cins namazı vaktinde kılmaya Eda denir. Nafile namaz kılınmaya başlandığı vakit, bu nafile namazın vakti olur ve tamamlanması da vacip olur. Başlanılan bu nafile namaz, bozulursa, bunun kazası da vacip olur. Bir namazı vakti içinde tekrar kılmaya İade denir. Vaktinden sonra kılmaya ise Kaza denir. Vaktinde kılınamayan farz namazı, kaza etmek farzdır. Vaktinde kılınamayan vacip namazı kaza etmek ve fasit olan, bozulan sünnet ve nafile namazları iade etmek vacibtir. Vaktinde kılınmayan sünneti kaza etmek ise emrolunmadı.