Tayyib ne demektir?

Sual: Tarikatçı biri, (Sıradan Müslümanlara helal olan çok şey, biz tarikat ehline haramdır. Bize, tayyib olmayan her şey haramdır, hatta hacdan gelen de tarikatçı gibi haramlardan kaçması gerekir) dedi. Dinimizde böyle bir şey var mıdır? Tayyib ne demektir?
CEVAP
Tarikat ehline haram olup da, diğer Müslümanlara helal olan şeyler yoktur. Dinimizin emir ve yasakları, bütün Müslümanlar için geçerlidir. Hacısı da, hocası da, dine uymak zorundadır. Helal her Müslüman içindir. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Helâl kazanmak her Müslümana farzdır.) [Taberani]

Şu kadar var ki, büyük evliya zatlar, avam gibi değildir. Onlar, harama düşme tehlikesi ile mubahların çoğunu terk ederler. Hazret-i Ömer buyurdu ki:
(Bizler harama düşmek korkusu ile helallerin onda dokuzundan kaçındık.)

Avamın, salihlerin ve müttekilerin haramdan sakınmaları farklıdır. Müslüman halk, haramlardan kaçınırken, salihler haramlarla beraber, şüphelilerden de kaçınırlar. Müttekiler ise, helal olup da, şüpheli veya harama sebep olmak korkusu olan şeylerden de sakınırlar. Bir hadis-i şerif meali:
(Bir Müslüman, tehlikeli olan şeyin korkusundan dolayı, tehlikesiz şeyden sakınmadıkça, mütteki olamaz!) [K. Saadet]

Ebrar, Allahü teâlânın rızasına kavuşmak için çalışan Müslümanlar, yani salihlerdir.

Mukarreb ise, Allahü teâlânın sevgisine kavuşmuş olan, büyük veli demektir.

Bir insanın hacca gitmekle veya tarikat ehliyim demekle kendisini büyük bir veli zannetmesi yanlış olur. Kendini diğer Müslümanlardan üstün görmesi doğru olmaz.

Tayyib kelimesi, cümlede kullanıldığı yerlere göre, (İyi, helal, hayırlı, mübarek, temiz, güzel, hoş, verimli, iyi davranış, haram olma şüphesi bulunmayan, izin verilen, güzel cemaller, Allahü teâlâyı övücü sözler) gibi manalara gelir. Birkaç örnek verelim:
1- İyi anlamında: Bir âyet-i kerime meali:
(Habis [kötü sözler ve kötü] kadınlar, habis erkeklere, habis erkekler, habis kadınlara yakışır. Tayyib [iyi sözler, temiz ve iyi] kadınlar, tayyib erkeklere, tayyib erkekler de, tayyib kadınlara yakışır.) [Nur 26]

2- Haram olma şüphesi bulunmayan anlamında: Bir âyet-i kerime meali:
(Bugün, size tayyib [iyi, temiz] olanlar helal kılındı.) [Maide 5]

Çalgıcının kazandığı parayı, sahiplerine geri vermek lazımdır. Çalgıcı ücretle tutulmayıp, ona hediye olarak verilirse, çalgıcının alması helâl olur. Fakat yine tayyib, iyi para değildir, çünkü âdet haline gelen hediyeler, şart edilen ücret gibidir. (Dürr-ül-muhtar)

3- Helal ve temiz anlamında: Üç âyet-i kerime meali:
(Tayyib [helal ve temiz] yiyin!) [Müminun 51]

(Tayyib [temiz ve helal] olanı habisle [haram ve murdarla] değişmeyin.) [Nisa 2]

(Size verdiğimiz rızıkların tayyib [temiz, helal] olanlarını yiyin.) [Bekara 57]

4- Güzel anlamında: Bir âyet-i kerime meali:
(Kadın, erkek, inanmış olarak iyi iş işleyene, tayyib [güzel] bir hayat yaşatacağız.) [Nahl 97]

5- Mübarek, hayırlı anlamında: Bir âyet-i kerime meali:
(Orada Zekeriya Rabbine dua etti: “Ya Rabbi! Bana kendi katından tayyib [hayırlı, mübarek] bir soy bahşet, doğrusu Sen duaları kabul edensin.”) [Al-i imran 38]

Bâtının [için] nurlanmasında kelime-i tayyibeden [mübarek La ilahe illallah kelimesinden] daha faydalı bir şey yoktur. (Mektubat-ı Masumiyye 1/145)

6- Temiz anlamında: Üç âyet-i kerime meali:
(Tayyib [temiz] toprağa teyemmüm edin.) [Nisa 43]

(Ümmi nebi olan resul, onlara, tayyib [temiz] şeyleri helal, habisleri [kötü, murdar şeyleri] haram kılar.) [Araf 157]

(Tayyib [temiz] olanı, helâl olanı yiyip için) [Bekara 168]

7- Verimli, hoş anlamında: İki âyet-i kerime meali:
(Rabbinin izniyle tayyib [hoş, toprağı mümbit] beldenin bitkisi, verimli olur; habis [kötü, çorak toprağı] olandan ise verimsiz bitki olur.) [Araf 58]

(Evlere girdiğiniz zaman, Allah tarafından mübarek ve tayyib [bereket, esenlik, hoş ve güzel] bir yaşama dileği olarak kendinize [ve birbirinize] selâm verin.) [Nur 61]

8- Allahü teâlâyı öven sıfatlar: Namazda teşehhütlerde, Ettehıyyatü okunurken (vet-tayyibat) ifadesi, Allahü teâlâyı öven sıfatlardır. (Buhari)

9- Güzel sözler, güzel manalar, güzel cemaller, güzel kokular anlamında:
Bu vasıflar Resulullah efendimizde olduğu için kendisine Tayyib denir.

10- Hoş, temiz, nefis ve helal anlamında: İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Şürub-ı züyuti tayyibe [helâl olan nebatlardan çıkarılan şeyler] yani karanfil, tarçın, çay ve saireden elde edilen, her türlü şerbeti içmek yasak edilmemiştir. 1/191 (Kıymetsiz Yazılar)

Zeytinden çıkan zeytinyağı da bir züyuti tayyibedir. Buradaki tayyib, temiz ve helal anlamındadır.