Sual: Namazda niyet ederken, kıble yönünü ve vaktin girdiğini düşünmeli midir?
CEVAP
Kıbleye döndüğümüzü biliyorsak mesele yok. Yani seccadeyi başka tarafa sermiş olsalar, böyle serilmeyecekti diyebiliyorsak kıbleye dönmüş sayılırız. Vaktin girdiğini de bilmek gerekir. Bilmeden rastgele namaz olmaz.
Tam İlmihal’de diyor ki:
Kıble cihetini bilmeyen kimse, araştırmadan kılarsa, kıbleye rastlamış olsa bile, namazı kabul olmaz; fakat rastlamış olduğunu, namazdan sonra öğrenirse kabul olur.
Kıbleyi araştırıp da, karar verdiği cihete kılmazsa, rastladığını anlasa bile, tekrar kılması lazım olur.
Kıbleye dönemeyen
Sual: Hastalık, malın çalınma tehlikesi, yırtıcı hayvan tehlikesi, düşman görme tehlikesi varsa, vasıtadan inince, tekrar binemeyecekse, iki namazı [öğle ile ikindiyi ve akşam ile yatsıyı, üç mezhepten birini taklit edip] cem ederek de kılamayan ne yapar?
CEVAP
Namazını gücü yettiği tarafa doğru yönelerek kılar.
Vasıtada kıble
Sual: Vasıta veya uçak, otobüs hangi yöne giderse o yer kıble mi sayılır?
CEVAP
Hayır, yine kıbleye dönmeye çalışmak gerekir.
Uzayda kıbleye dönmek
Sual: Dünyada namaz kılınırken kıbleye dönülür. Fezada nasıl olur? Mesela Amerika Mars’a astronot yolladı, içlerinde Müslüman olanlar da var. Diyelim ki, onlar Mars’a ulaştıklarında orada 6 ay kaldılar, bu sırada namaz kılmayı isteyen bir astronot nereyi Kıble olarak almalı? Namaz saatlerini nasıl ayarlamalı?
CEVAP
Dünyaya doğru dönünce kıbleye dönülmüş olur. Ellerindeki aletlerle dünyanın ne tarafta olduğunu bilirler. Bilmediklerini kabul edelim, o zaman da dünyanın ne tarafta olduğunu tahmin ederler, zannettikleri yöne doğru kılarlar.
Namaz vakitleri güneşe göre ayarlanır. Mars’a gidebilen, teknik imkân ve bilgiye sahip bu insanların, güneşe göre namaz vakitlerini de tayin etmeleri zor olmaz. Mars’a gidebiliyorsa namaz vakitlerini de hesaplayabilir.
Kıbleden kaç derece sapılabilir?
Sual: Kıbleden kaç derece sapılırsa namaz caiz olur? Kıbleye karşı ayak uzatmak veya ihtiyaç gidermek için mahzurlu olan kıble açısı ne kadardır? Yine bunun gibi inşaat yaparken, WC kıbleden ne kadar dönük olmalıdır?
CEVAP
Göz sinirlerinin çapraz istikameti arasındaki açıklık Kâbe’ye rastlarsa, namaz sahih olur. Bu açı 45 derece kadardır. Hastalık, düşman, hırsız korkusu veya yanlış bulmak ile kıbleden ayrılmak, farz namazlarda câiz ise de, vapurda, trende kıbleye dönmek şarttır.
Yanlış duranı döndürmek
Sual: Bir kimse kıbleyi araştırarak namaza durup bir rekat kıldıktan sonra salih biri gelse, (Yanlış durmuşsun) diyerek eli ile kıbleye döndürse, namazı sahih olur mu?
CEVAP
Evet, namaz sahihtir.
Ters yöne namaz
Sual: Avrupa’da, camimizin kıblesi 40 derece kadar yanlıştır. Kıbleye doğru namaz kılalım dediğim zaman imam, (Müslümanlara kolaylık olsun, düz kılsınlar, kıbleye dönmek gerekmez) dedi. Hoca bu durumu, Türkiye’den ve Diyanet’ten gelen profesörlere de sormuş, onlar da, (Kıble 30–40 derece eğik olsa da kılabilirsiniz, çünkü siz Müslüman ülkesinde değilsiniz, binalar kıbleye doğru yapılmıyor, caminin yönü ne tarafaysa o yöne kılabilirsiniz) demişler. Böyle bir şey olabilir mi?
CEVAP
Bu işte bir yanlışlık var gibi görünüyor. Diyanet yetkilileri niye böyle bir şey söylesin? İmam yanlış anlamış veya kendi görüşünü onlara mal etmek istemiş olabilir.
Namazın şartlarından biri de İstikbal-i kıble’dir, namaz kılarken kıbleye dönmek demektir. Şâfiî mezhebinde tam kıbleye dönülmesi, hiç eğik olmaması lazımdır. Göz sinirlerinin çapraz istikameti arasındaki açıklık, Kâ'beye rastlarsa, Hanefî ve Mâlikî mezheblerinde namaz sahîh olur. Bu zâviye takrîben 45 derecedir.
“Kıblem Kâbe’dir” demek
Sual: Bir arkadaş, (Namaza dururken, “Döndüm kıbleye, kıblem Kâbe’dir” denmez. Çünkü Kâbe'ye secde etmek küfür olur) dedi. Biz Kâbe'ye secde etmiyoruz, Kâbe'ye dönüyoruz, döndüğümüz yeri söylemenin ne mahzuru olur ki?
CEVAP
Hiç mahzuru olmaz. Çünkü İslam Ahlakı kitabında, (Kıble cihetine dönmek farzdır. Kıble, Mekke şehrinde bulunan Kâbe’dir. Namaz Kâbe’ye karşı kılınır. Kâbe’ye karşı secde edilir. Kâbe için secde edilmez. Allahü teâlâ için secde edilir) deniyor. Öyle niyet etmek, kıblenin neresi olduğunu hatırlamak içindir. Kâbe'ye dönmek farz olduğu gibi, Kâbe'ye döndüğümüzü bilmek de farzdır. Nereye döndüğümüzü bilmeden namaz kılarsak namaz sahih olmaz.
Sırtını Kâbe’ye dönmek
Sual: Dünya yuvarlak olduğuna göre, kıbleye değil de, tam ters yöne dönsek yine Kâbe’ye dönmüş olmuyor muyuz?
CEVAP
Evet, yine Kâbe'ye dönülmüş olur, ancak dinimiz en kısa yoldan dönmeyi emrediyor. Mesela Mekke’de olsak, karşımızda Kâbe olsa, tersine dönsek, dinin emrine uymamış, arkamızı kıbleye dönmüş oluruz.
Sual: Bir kimse, Kâbe’nin kendisine secde etse, imanına bir zarar gelir mi?
Cevap: Bu konuda İbni Âbidînde buyuruluyor ki:
“Namaz kılarken kıbleye dönmek farzdır. Namaz, Kâbe cihetine, yönüne dönerek Allah için kılınır. Secde yalnız Allah için ve Kâbe’ye karşı yapılır, Kâbe için yapılmaz. Kâbe için secde eden, kafir olur.”